"Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ". ΤΟ ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ π. ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΟΥΡΚΟΥΒΑΤΗ

Αγαπητοί αναγνώστες του ιστολογίου "ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΟΣ",

Με ιδιαίτερη πνευματική χαρά θα σας παρουσιάσω σε ηλεκτρονική μορφή το βιβλίο του πνευματικού μου π. Γεωργίου Κουρκουβάτη με τίτλο "Η λειτουργία και η εξέλιξη της προσωπικότητας του ανθρώπου στην ορθόδοξη πρακτική". Ο π. Γεώργιος, κάτω απο το πετραχήλι του οποίου έχουν περάσει χιλιάδες εξομολογούμενοι, είναι ένας φωτισμένος κληρικός, πρωτοσβύτερος στον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου στη Νέα Αγχίαλο της Μαγνησίας που έχει προσφέρει πολλά στο ποίμνιό του.

Γεννήθηκε στο Πευκόφυτο της Καρδίτσας και σπούδασε στην Ανωτέρα Ιερατική Σχολή της Θεσσαλονίκης καθώς και στο θεολογικό τμήμα της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Χειροτονήθηκε ιερέας το 1976 και έχει ασχοληθεί με τη συγγραφή αρκετών δοκιμίων. Επίσης είναι πατέρας 7 παιδιών και πνευματικός πατέρας πολλών περισσότερων...

Στο βιβλίο του αυτό, το οποίο θα το παρουσιάσουμε όλο σε μία ανάρτηση, ο π. Γεώργιος παρουσιάζει το πώς λειτουργεί και εξελίσσεται η προσωπικότητα ενός ανθρώπου σε όλα τα στάδιά της στη σημερινή μας εποχή κάτω απο το Άπλετο Φως της Ορθόδοξης Θεολογίας.

Είναι σίγουρα ένα απο τα σπουδαιότερα βιβλία του ιερέως και η προσεγγισή των θεμάτων του με οδηγό τους Πατέρες της Εκκλησίας μας είναι αποκαλυπτική γύρω απο την πνευματική λειτουργία του ανθρώπου του σήμερα.

Την ευχή του να' χουμε!

Καλή ανάγνωση!

Πρωτοπρεσβυτέρου Γεωργίου Α. Κουρκουβάτη

Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ.

　

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Πολλές φορές προβληματίζεται κανείς με την ανθρώπινη συμπεριφορά, η οποία παρουσιάζεται παράξενη, ιδιόμορφη, επιθετική, καταθλιπτική.

Ο ένας άνθρωπος βασανίζει τον άλλον, τον διπλανό του σε σημείο να γίνεται ανυπόφορος. Και όχι μόνο τον διπλανό του αλλά και τον ίδιο τον εαυτό του.

Σπάνια βλέπεις άνθρωπο ευχαριστημένο, να βγάζει από μέσα του καλοσύνη, αγάπη και χαρά. Χαρά ψάχνεις και χαρά δεν βρίσκεις.

Διερωτάται τότε κανείς, αυτός είναι ο άνθρωπος; Έτσι βγήκε από τον Δημιουργό; Πως κατάντησε έτσι; Υπάρχει δυνατότητα να διορθωθούν τα πράγματα;

Το βιβλίο αυτό είναι ένα δοκίμιο ορθόδοξης θεολογικής προσέγγισης της ανθρώπινης προσωπικότητας και συμπεριφοράς. Αυτή η προσωπικότητα βγήκε από τον Δημιουργό Θεό ακέραιη καλή και αληθινή. Με όλα τα χαρίσματα και τις αρετές, με την καλύτερη προοπτική να γίνει ο άνθρωπος άφθαρτος και αθάνατος, κατά χάριν Θεός.

Η πτώση όμως του ανθρώπου στην αμαρτία, έφερε τεράστια αλλοίωση και στο εσωτερικό πλαίσιο των αρετών και στο εξωτερικό περιβάλλον γύρω του.

Τα χαρίσματα και οι αρετές που δόθηκαν από το Θεό με την κακή χρήση της ελευθερίας από τον άνθρωπο, παραμορφώθηκαν και διαστράφηκαν.

Με αυτά τα παραμορφωμένα στοιχεία που είναι τα πάθη, προσπαθεί να λειτουργήσει ο άνθρωπος την προσωπικότητά του στην παρούσα φάση της ζωής αυτής με κεντρικό άξονα τον εγωισμό. Αυτός περιπλέκει τη λειτουργία της προσωπικότητας, την αλλοιώνει και τη διαστρέφει.

Η προσωπικότητα του ανθρώπου ξεκινάει από τη στιγμή της σύλληψης της σχέσης του άνδρα και της γυναίκας. Από τότε μπαίνουν οι βάσεις για να δημιουργηθεί μια καλή προσωπικότητα, όταν υπάρχουν οι κατάλληλες πνευματικές προϋποθέσεις ή να εκφυλιστεί όταν δεν υπάρχουν αυτές οι καλές προϋποθέσεις.

Η γνησιότητα και η καλή λειτουργία της σχέσης δοκιμάζεται μέσα στο γάμο, όπου δημιουργείται το κατάλληλο κλίμα, το «θερμοκήπιο» της αγάπης για να βλαστήσει, να αυξηθεί, να ανθίσει και να καρπίσει η προσωπικότητα του παιδιού. Εκεί υπάρχει η δυνατότητα να συντριβεί ο εγωισμός και ο ατομικισμός και οι δύο γίνονται ένας.

Τα προβλήματα με τα υπόλοιπα πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος αντιμετωπίζονται όταν υπάρχει η αγάπη και η καλή επικοινωνία των συζύγων. Παρόλα όμως αυτά επειδή ζούμε τη ζοφερή πραγματικότητα της πτώσεως, χρειάζεται να υπάρχουν νόμοι και κανόνες για να λειτουργήσει η δύσκολη σχέση όπως αυτή της νύφης και της πεθεράς.

Η προσωπικότητα αρχίζει να διαμορφώνεται από την εμβρυακή ηλικία και γι’ αυτό χρειάζεται να υπάρχει στους γονείς ψυχική και πνευματική ωριμότητα.

Στην παιδική ηλικία καθοριστικό ρόλο παίζει η στοργή και η αγάπη των γονέων προς τα παιδιά τους. Τα καλά παιδικά βιώματα βοηθούν να αναπτυχθεί μια υγιής προσωπικότητα ενώ τα αρνητικά διαμορφώνουν μια παθολογική προσωπικότητα.

Η εφηβική ηλικία με τη κρίση ταυτότητας είναι μια πρόσκληση και μια πρόκληση να επιλέξει ο νέος άνθρωπος το δρόμο των αρετών.

Η ενήλικη φάση της ζωής του ανθρώπου είναι μια διαρκή κίνηση προσέγγισης της αλήθειας της ζωής και η αλήθεια έχει πρόσωπο και είναι ο Χριστός.

Και τέλος η ώριμη τρίτη ηλικία είναι ο θερισμός των αρετών ή των παθών. Η καλλιέργεια των αρετών οδηγεί στην πνευματική χαρά και αγαλλίαση που είναι η πρόγευση του παραδείσου, ενώ η υποδούλωση στα πάθη οδηγεί στην θλίψη και την απελπισία που είναι η βίωση της κόλασης.

Βασικός παράγοντας ο οποίος μπλοκάρει τη λειτουργία της καλής προσωπικότητας σε κάθε φάση της ζωής του ανθρώπου είναι ο εγωισμός, η λατρεία του εγώ, ο ναρκισσισμός ο οποίος βρίσκεται στον αντίποδα της λατρείας του αληθινού Θεού.

Η λύση και η διέξοδος είναι η αληθινή ταπείνωση και το πνεύμα του Χριστού. Ο Χριστός αναλαμβάνει στην παρούσα ζωή τη διάσωση της αληθινής προσωπικότητας και τη χαρίζει σ’ όποιον πιστέψει σ’ Εκείνον και τη ζητήσει. Ζητήσει τη βοήθειά του, τη χάρη Του, το έλεός Του, σ’ όποιον θελήσει να συνδεθεί και να ενωθεί μαζί Του.

Ν. Αγχίαλος 12-12-2009

Πρωτ. Γεώργιος Κουρκουβάτης.

　

　

　

　

　

　

　

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της εποχής μας είναι η έλλειψη της αγάπης. Κανένας δεν αγαπάει και δεν επικοινωνεί πραγματικά με κανέναν. Ακόμη και η πιο φυσική μορφή της αγάπης που είναι η μητρική και η πατρική αγάπη, έχει εξασθενήσει σε επικίνδυνο βαθμό.

Αν παρατηρήσει κανείς προσεκτικά τη συμπεριφορά της σύγχρονης γυναίκας-μάνας, θα διαπιστώσει ότι η σημερινή γυναίκα-μάνα δε βγάζει αληθινή στοργή και αγάπη προς τα παιδιά της.

Η κοινωνία του σήμερα θέλει τη γυναίκα να προκαλεί τις αισθήσεις, να γίνεται αντικείμενο του πόθου, να είναι πρώτα και κύρια γυναίκα- θηλυκό και ελάχιστα στοργική μάνα.

Αυτό που αισθανόταν σε παλαιότερες εποχές ο άνθρωπος για τη μάνα του, που έλεγε μάνα και βούρκωναν τα μάτια του από συγκίνηση και ευγνωμοσύνη και που σε κάθε δύσκολη στιγμή της ζωής του τη μάνα αναφωνούσε, σαν κάτι το ιερό και το άγιο, αυτό στις ημέρες μας, πάει να εκλείψει.

Η σύγχρονη γυναίκα σαν να θέλει να ξεχάσει ότι είναι μάνα! Αυτός ο ρόλος που είναι ο πιο σπουδαίος, ο πιο υπέροχος, με τον οποίον γίνεται συνδημιουργός του Θεού, στη δημιουργία του ανθρώπου, αυτού που είναι η κορωνίδα της Δημιουργίας, που έχει τη δυνατότητα να γίνει άγιος, κατά χάριν Θεός. Αυτός της δημιουργεί άγχος, φόβο, ανασφάλεια, καταδυνάστευση, κάτι δηλαδή σα δεσμά και φυλακή.

Το πνεύμα της εποχής μας είναι «να περνάμε καλά», «να τη βρίσκουμε», με το οποιοδήποτε τίμημα για την επίτευξή του. Ότι απαιτεί θυσία, υπομονή, πόνο, κόπο, δεν γίνεται αποδεκτό, είναι έξω από μας, δεν είμαστε εμείς για τέτοια. Τα παιδιά είναι βάσανο, σε κλείνουν μέσα, δε μπορείς να «ζήσεις άνετα», «να διασκεδάσεις», «να χαρείς». Και όταν έλθουν ένα ή δύο παιδιά, σπάνια περισσότερα, τότε έρχονται τα πάνω-κάτω. Σε κάθε κλάμα τους, σε κάθε διαμαρτυρία τους, η οποία φυσικό είναι να γίνεται, η σημερινή γυναίκα-μάνα χάνει το συντονισμό της, χάνει την υπομονή της, χάνει το έλεγχο και βγάζει εύκολα θυμό, ένταση, φωνές, και πολλές φορές παράλογη επιθετικότητα. Λες και η κατάσταση μέσα της ήταν έτοιμη να εκραγεί και με την παραμικρή αφορμή φεύγει η « βαλβίδα ασφαλείας», γίνεται η έκρηξη και… «όποιον πάρει ο Χάρος».

Εύκολα χάνεται η τρυφερότητα, η θυσία, η υπομονή, και κυρίως το πιο σπουδαίο, η αληθινή στοργή και η αγάπη.

Η αιτία αυτού του προβλήματος και αυτής της συμπεριφοράς δεν είναι τωρινή, είναι παλαιά, πολύ παλαιά και έχει σχέση με τη βασική αιτία που οδηγεί τον άνθρωπο να συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο, που είναι ο εγωισμός, η αλαζονεία και συγκεκριμένα, η πιο ακραία μορφή του εγωισμού, που λέγεται ναρκισσισμός.

Τι είναι όμως ναρκισσισμός; Ο ναρκισσισμός είναι η υπερβολική αυταρέσκεια, σύμφωνα με την οποία ερωτεύεται κάποιος τον ίδιο τον εαυτό του, είναι ο αυτοερωτισμός. Το όνομά του το πήρε από το αρχαίο μυθικό πρόσωπο, το Νάρκισσο. Ο Νάρκισσος ήταν ένας πολύ όμορφος νέος, ο οποίος καταγόταν, σύμφωνα με τη μυθολογία από τη Βοιωτία. Ήταν γιος της Νύμφης Λειριώτης και του ποταμού Κηφισού. Ο νέος αυτός πήγε κάποτε στις πηγές του ποταμού Ελικώνα, στην περιοχή των Θεσπιών της Βοιωτίας, όπου λατρευόταν ο Έρωτας. Εκεί, στα κρυστάλλινα νερά του ποταμού, ο Νάρκισσος, πρωτοαντίκρυσε το είδωλό του στον καθρέφτη του νερού, και τόσο γοητεύτηκε από αυτό, ώστε το ερωτεύτηκε. Και θέλοντας να πιάσει το αντικείμενο του πάθους του, βυθίστηκε μέσα στα νερά του ποταμού, παρέμεινε στη θέση του αυτοθαυμασμού, μέχρι που πνίγηκε. Από το όνομά του βγήκε η ανθρώπινη συμπεριφορά που λέγεται ναρκισσισμός.

Ο αρχαίος σοφός που εφηύρε αυτήν την ιστορία με το πάθημα του Νάρκισσου, άγγιξε μια μεγάλη αλήθεια. Το πόσο μεγάλη ζημιά μπορεί να πάθει ο άνθρωπος από τον εγωισμό.

Το ερώτημά όμως είναι:υπάρχει άνθρωπος ο οποίος δεν έχει εγωισμό; Η απάντηση είναι ότι δεν υπάρχει.

Επομένως, όλοι σε μικρότερο ή σε μεγαλύτερο βαθμό έχουμε μέσα μας το στοιχείο του ναρκισσισμού, που είναι βέβαια μία ακραία μορφή του εγωισμού.

Ο βασικός παράγοντας ο οποίος συμβάλλει καθοριστικά και ευθύνεται για την κακή πορεία της ανθρωπότητας στη διάρκεια όλων των αιώνων είναι η αλαζονεία του ανθρώπου, ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός.

Αν παρατηρήσει κάποιος ποια είναι η βαθύτερη αιτία των ατέλειωτων πολέμων, θα διαπιστώσει ότι αυτή είναι η αλαζονεία των ανθρώπων. Αλλά και πίσω από όλες τις συγκρούσεις, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στις συζυγικές σχέσεις, ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας, ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας βρίσκεται όπως προαναφέραμε ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός. Οι μισοί σχεδόν Έλληνες έχουν πάει στα δικαστήρια τους άλλους μισούς. Και ευτυχώς που υπάρχουν οι νόμοι και τα δικαστήρια, διαφορετικά η κοινωνία των ανθρώπων θα ήταν μια ζούγκλα, όπου ο ένας θα κατασπάραζε τον άλλον.

Το πώς λειτουργούν οι ανθρώπινες σχέσεις αλλά και οι κοινωνικές σχέσεις, όταν επικρατούν αυτά τα αρνητικά στοιχεία στη ζωή των ανθρώπων, φαίνεται καθαρά στη διάρκεια των εμφυλίων πολέμων, όπου ο καθένας, ή η κάθε ομάδα εφαρμόζει το δικό της «δίκιο», το οποίο βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις είναι το δίκιο του ισχυρού, το οποίο επιβάλλει με αλαζονικό και αυταρχικό τρόπο στον ανίσχυρο και υποτελή.

Ακόμη-ακόμη αν παρατηρήσει κανείς τη συμπεριφορά ενός μικρού παιδιού από τη στιγμή που γεννιέται, θα διαπιστώσει πολύ εύκολα ότι ο ναρκισσισμός είναι το βασικό στοιχείο της συμπεριφοράς του. Το παράλογο κλάμα, η γκρίνια, οι υπερβολικές απαιτήσεις, η ζήλια προς το μικρότερα αδέρφια, το να ζητάει με κάθε τρόπο να γίνεται το δικό του θέλημα και πολλά άλλα παρόμοια, δείχνουν καθαρά ότι η βασική αρρώστια της ανθρώπινης φύσεως είναι ο εγωισμός, ο οποίος παίρνει πολλές και διάφορες μορφές όπως η κενοδοξία, η υπερηφάνεια, η ματαιοδοξία, η ανθρωπαρέσκεια, η έπαρση, η αλαζονεία κ. ά από τις οποίες η πιο αρρωστημένη μορφή του είναι ο ναρκισσισμός.

Πώς όμως ξεκίνησε όλη αυτή η αρρωστημένη συμπεριφορά; Ποια είναι η ρίζα αυτής της κακής λειτουργίας στην ανθρώπινη προσωπικότητα, η οποία πλάστηκε χαριτωμένη, κατ’ εικόνα και καθ’ ομοιώσιν του Θεού;

Σ’ αυτά τα ερωτήματα θα προσπαθήσω να απαντήσω και επικαλούμαι τη Χάρη και τη βοήθεια του Χριστού, τις πρεσβείες της Παναγίας, τις ικεσίες όλων των αγίων και τις προσευχές όλων των Χριστιανών.

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’

Ορθόδοξη Θεολογική Προσέγγιση

Ο Θεός, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθοδόξου Εκκλησίας είναι η τριαδική κοινωνία αγαπωμένων προσώπων.

Τα πρόσωπα της Αγίας τριάδος είναι ενωμένα μεταξύ τους σε τέτοιο βαθμό ώστε ταυτίζονται, χωρίς όμως να καταργούνται ή να απορροφάται το ένα από το άλλο. Είναι ένας Θεός με τρία πρόσωπα. Ο Πατέρας είναι Πατέρας, ο οποίος γεννά άχρονα και ανερμήνευτα τον Υιό και εκπορεύει το Άγιο Πνεύμα. Ο Υιός γεννάται άχρονα και ανερμήνευτα από τον Πατέρα και το Άγιο Πνεύμα, το οποίο εκπορεύεται από τον Πατέρα.

Μέσα σ’ αυτήν την προσωπική τριαδική σχέση ο άγιος Θεός θέλησε να κάνει κοινωνικό τον άνθρωπο, τον οποίον έπλασε κατ’ εικόνα και ομοίωση δική Του. «Και είπε ο Θεός, θα δημιουργήσουμε τον άνθρωπο σύμφωνα με τη δική μας εικόνα, δηλαδή το πρόσωπο, και για να γίνει όμοιος με μας» (Γεν, Α, 26)

Η εικόνα του Θεού είναι το πρόσωπό Του, ο Άγιος Θεός μας έβαλε μέσα στη σχέση Του, στην κοινωνία Του, στην αγάπη Του, να είμαστε ενωμένοι μαζί Του, να συμμετέχουμε στην αθάνατη και αιώνια ζωή Του! Το πρόσωπο δηλαδή έχει άμεση σχέση με την κοινωνία, την ένωση με τα άλλα πρόσωπα.

Έτσι δεν μπορεί να εννοηθεί πρόσωπο χωρίς κοινωνία, χωρίς σχέση. Το πρόσωπο είναι το χάρισμα της κοινωνίας, της σχέσης με το πρόσωπο του Θεού, αλλά και με τις άλλες εικόνες του Θεού, τα άλλα πρόσωπα, που είναι οι άλλοι άνθρωποι. Χωρίς αυτή τη σχέση με τον Άγιο και Τριαδικό Θεό και τον διπλανό, τον συνάνθρωπο δεν υπάρχει πρόσωπο, δεν υπάρχει προσωπικότητα. Είναι αυτό που λέει η διδασκαλία της Εκκλησίας μας ότι η ορθόδοξη πνευματικότητα είναι η κοινωνία αγάπης με το Θεό και τον συνάνθρωπο.

Ο Άγιος Τριαδικός Θεός έδωσε χάρισμα «δώρο» τον εαυτό Του στον άνθρωπο. Ότι έχει ο Θεός φυσικό, το έδωσε στον άνθρωπο ως χάρισμα. Και του έδωσε όλα τα γνωρίσματά του, όλες τις αρετές Του, εκτός από την Ουσία Του. Λέγει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης: « Ο Θεός είναι αγάπη» (Α’ Ιωάν. 4,8) και δε λέγει απλώς ότι έχει αγάπη, αλλά ότι είναι αγάπη. Από αγάπη δημιούργησε το Σύμπαν, τον κόσμο, με αγάπη φροντίζει, προνοεί και συντηρεί τη Δημιουργία, από αγάπη έπλασε τον άνθρωπο, από αγάπη έγινε άνθρωπος, από αγάπη θυσιάστηκε, σταυρώθηκε για τον άνθρωπο «Τόσο πολύ αγάπησε ο Θεός τον κόσμο, ώστε το Υιό Του το Μονογενή έστειλε να σταυρωθεί, έτσι ώστε καθένας που πιστεύει σε Αυτόν, να μην χάνεται, αλλά να έχει αιώνια ζωή» (Ιωάν. 3, 16). Επίσης με κριτήριο την αγάπη θα κρίνει κατά τη Δευτέρα παρουσία Του τον κόσμο και η αγάπη θα είναι ο μελλοντικός παράδεισος, εκεί θα είναι το βασίλειο της αγάπης και όποιος έχει αγάπη και δίνει αγάπη, εκείνος θα ανήκει εκεί, σ’ Εκείνον που είναι η πηγή και ο θησαυρός της αγάπης.

Αλλά και ο άνθρωπος, ο οποίος πλάσθηκε όμοιος με το Θεό, είναι αγάπη. Τότε είναι αληθινός, πραγματικός, ακέραιος άνθρωπος, όταν ζει μέσα στην αγάπη, έχει μέσα του αγάπη και δίνει αγάπη.

Μαζί όμως με την αγάπη ο Θεός είναι η πηγή, ο πλούτος και ο θησαυρός πολλών άλλων αρετών, οι οποίες αρετές έχουν άμεση σχέση και σύνδεση με την αγάπη. Χωρίς αυτό το γνώρισμα της αγάπης όλες οι άλλες αρετές δεν έχουν κανένα νόημα. Αυτό τονίζει ο Απόστολος των Εθνών Παύλος στην Α’ προς Κορινθίους επιστολή του: « Αν μπορώ να ομιλώ όλες τις γλώσσες των ανθρώπων, ακόμη και των αγγέλων, αλλά δεν έχω αγάπη για τους άλλους, οι λόγοι μου ακούγονται σαν ήχος χάλκινης καμπάνας, ή σαν κυμβάλου αλαλαγμός. Κι αν έχω το χάρισμα της προφητείας και μπορώ να ερμηνεύω τα μυστήρια του κόσμου, κι αν έχω όλη τη γνώση κι αν έχω ακόμη όλη την πίστη, έτσι ώστε να μετακινώ βουνά, αλλά δεν έχω αγάπη, είμαι ένα τίποτα» (Α’ Κορινθ. 13, 1-2) Η αγάπη δηλαδή δίνει νόημα και περιεχόμενο σ’ όλες τις άλλες αρετές.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Θεού είναι η πανσοφία Του. Όλα όσα δημιούργησε ο Θεός, τα δημιούργησε με την απέραντη σοφία Του. «Πόσο μεγαλείο Κύριε είναι τα έργα Σου, όλα τα δημιούργησες με άπειρη σοφία» (Ψαλμ. 103, 24). Το Σύμπαν με τους γαλαξίες, τους αστερισμούς, τους πλανήτες, τον ήλιο, τη γη, όλη τη φύση, τα ζώα, τα οποία όταν τα μελετά κάποιος μένει έκθαμβος από τον τρόπο που λειτουργούν.

Αλλά και τον άνθρωπο, την κορωνίδα της Δημιουργίας, με πόση σοφία τον έπλασε! Με πόσες αρετές τον προίκισε!

Αυτή τη σοφία και τη γνώση την έδωσε και στον άνθρωπο. Το ότι μπορεί ο άνθρωπος να κατασκευάζει τόσο λεπτότατα ηλεκτρονικά όργανα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τηλεόραση, κινητή τηλεφωνία, δορυφόρους, διαστημόπλοια, αυτοκίνητα, ψυγεία, πλυντήρια και τόσα άλλα, φανερώνουν πόση μεγάλη σοφία και γνώση έδωσε στον άνθρωπο.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Θεού, είναι η παντοδυναμία Του. « Με το λόγο του Κυρίου έγιναν και στερεώθηκαν οι ουρανοί, με την πνοή του στόματός Του δημιουργήθηκαν τα άστρα και η συνεκτική μεταξύ τους και μέσα στο καθένα δύναμη» (Ψαλμ, 32, 6)

Σ’ αυτήν την παντοδυναμία Του ο Θεός θέλησε να κάνει κοινωνό τον άνθρωπο. Ο Θεός έδωσε τη δυνατότητα στον άνθρωπο να είναι κυρίαρχος όλης της κτίσεως, όλου του ζωικού και φυτικού βασιλείου. Η εντολή που έδωσε στους Πρωτοπλάστους ήταν: « Να αυξηθείτε και να πληθύνετε και να γεμίσετε τη γη και να τη κατακτήσετε. Να εξουσιάζετε τα ψάρια της θάλασσας και τα πετεινά του ουρανού και όλων των ζώων όλης της γης και όλων των ερπετών που έρπονται πάνω στη γη» (Γεν. α, 28).

Τα ζώα έχουν για Κύριό τους τον άνθρωπο, ο οποίος έχει απόλυτη εξουσία πάνω τους.

Αυτήν την υπακοή και την αφοσίωση τη βλέπει κανείς καθαρά στη συμπεριφορά των ζώων απέναντι στους Αγίους, που είναι οι αληθινοί άνθρωποι, και τα ζώα μυρίζουν την οσμή του Αδάμ πριν από την πτώση. Εκεί στους αγίους τα ζώα υπακούν και υπηρετούν με απόλυτη αφοσίωση.

Όπως τον Άγιο Γεράσιμο τον Ιορδανίτη, τον οποίον υπηρετούσε πιστά, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ένα λιοντάρι και όταν κοιμήθηκε ο άγιος, πέθανε και το λιοντάρι από τη λύπη του.

Επίσης τον Άγιο Μάμα υπηρετούσε μια αρκούδα. Ο Άγιος Μόδεστος θεράπευε με την προσευχή του τα άρρωστα ζώα, για αυτό και είναι ο προστάτης των ζώων. Και άλλα πολλά θαυμαστά περιστατικά με αγίους, που είχαν μια ιδιαίτερη σχέση και επικοινωνία με τα ζώα.

Άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα του Θεού είναι η ελευθερία Του. Ο Θεός είναι τελείως ελεύθερος. Όλα όσα δημιούργησε τα δημιούργησε με την ελεύθερη βούλησή Του (Ψαλμ. 134, 6). Ο Θεός μέσα στην Ορθόδοξη Θεολογία έχει την πληρότητά Του μέσα στην τριαδική σχέση και κοινωνία και δεν έχει ανάγκη τον κόσμο και τη δημιουργία όπως διδάσκουν μερικά φιλοσοφικά συστήματα. Ότι κάνει, ότι δημιουργεί, το κάνει ελεύθερα και από τη μεγάλη Του αγάπη. Όπως σημειώνει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής «Ο Θεός από τη μεγάλη Του αγάπη, έξω εαυτού γίνεται» βγαίνει έξω από την κοινωνία της αγάπης Του και δημιουργεί, προνοεί και συντηρεί τον κόσμο.

Αυτό το μεγάλο δώρο της ελευθερίας το έδωσε και στον άνθρωπο. Ο Θεός θέλει τον άνθρωπο τελείως ελεύθερο και δεν καταστρατηγεί ποτέ αυτή του την ελευθερία. Προτιμάει να χάσει ο άνθρωπος όλα τα πρόσκαιρα και αιώνια αγαθά Του παρά να του στερήσει την ελευθερία.

Επίσης χαρακτηριστικό του Θεού είναι και η δόξα Του, το κάλος, η λαμπρότητά Του. Ότι καλό υπάρχει στον άνθρωπο και στον κόσμο βγαίνει, πηγάζει από το Θεό, σαν αντανάκλαση του θείου φωτός, της θείας καλοσύνης.

Αυτή τη δόξα Του, την έδωσε πρώτα στους αγγέλους, οι οποίοι δέχθηκαν τη δόξα Του, και Του την ανταποδίδουν με το να Τον λατρεύουν, να Τον υμνούν και να Τον δοξολογούν ακατάπαυστα και αυτό είναι το κύριο έργο τους.

Αυτή τη δόξα την έδωσε και στον άνθρωπο ο οποίος είναι η εικόνα Του. Ο Θεός τίμησε τον άνθρωπο και εσωτερικά και εξωτερικά. Εσωτερικά με τα χαρίσματα που του έδωσε, τις αρετές και εξωτερικά με το όλο πλαίσιο που τον έβαλε να ζήσει, δηλαδή τον παράδεισο της τρυφής. Τον οποίον ο Θεός δημιούργησε εξαιρετικά και χωριστά από την άλλη Δημιουργία. Αφού δημιούργησε τον κόσμο, πολύ καλό, μέσα σε αυτόν τον πολύ καλό κόσμο, δημιούργησε έναν ιδιαίτερο, άριστο θα λέγαμε τόπο, τον Παράδεισο της Εδέμ και εκεί έβαλε τον άνθρωπο, τους πρωτόπλαστους, να εργάζονται και να φυλάνε τον Παράδεισο. Αυτή η εργασία, λένε οι Άγιοι Πατέρες, δεν ήταν υλική, αλλά πνευματική. Τον έβαλε δηλαδή να εργασθεί τις αρετές. Αυτό μπορεί να το συμπεράνει κανείς από την πληροφορία που μας δίνει το ίδιο το κείμενο της Αγίας Γραφής, σύμφωνα με την οποία, το πότισμα του Παραδείσου το είχε αναλάβει ο Θεός «ποταμός έβγαινε από την Εδέμ και πότιζε τον Παράδεισο» (Γεν. β, 10). Έτσι του δημιούργησε και το εσωτερικό πλαίσιο με τα χαρίσματα των αρετών που του έδωσε και το εξωτερικό πλαίσιο με το κάλλος των δένδρων, των λουλουδιών, με την ευωδία, με τους γλυκούς καρπούς, για να έχει τη δυνατότητα πιο εύκολα να καλλιεργήσει τη ψυχή του στο καλό και στην αρετή, εμπνεόμενος από όλα αυτά.

Αυτό είναι που κάνει τους ποιητές να εμπνέονται από το κάλλος της φύσεως, τα ρυάκια, τα ποτάμια, τις θάλασσες, τα βουνά, τα λαγκάδια, τα δένδρα, τα λουλούδια και δημιουργούν τα υπέροχα ποιητικά τους έργα.

Αποδέχονται, χωρίς πολλές φορές να το γνωρίζουν, με την ενέργειά τους αυτή, την έφεση που ο Θεός έβαλε στον άνθρωπο, με στόχο και σκοπό να έχει ο άνθρωπος όλη τη διάθεση και την δυνατότητα να καλλιεργήσει όλες τις αρετές, να ευχαριστεί και να δοξολογεί το Θεό, συμμετέχοντας έτσι στη δόξα Του. Και αυτή θα ήταν η παντοτινή ευδαιμονία, η συμμετοχή στη δόξα και στην αιώνια ζωή του Θεού.

Ο Θεός θέλει τον άνθρωπο συμμέτοχο στη δόξα Του, όχι να είναι ο άνθρωπος υποτελής και εξαρτημένος, αλλά για να μπορεί να γεύεται συνεχώς τα άπειρα αγαθά του Θεού. Τον θέλει να είναι κοινωνός της θεότητάς Του, για να γίνει και εκείνος «κατά χάριν» Θεός, κάτι που ήταν και ο αρχικός του προορισμός.

Αυτό έγινε πραγματικότητα στα πρόσωπα των Αγίων της Εκκλησίας μας, οι οποίοι γεύονται διαρκώς την αιώνια δόξα του Θεού και τιμούνται από τους ανθρώπους ως «Θεοί κατά χάριν».

Αυτά όμως τα μέγιστα δώρα με τα οποία ο άνθρωπος θα μπορούσε να ζήσει αιωνίως δοξασμένος, τα περιφρόνησε.

Δε θέλησε τα δώρα του Θεού, αλλά θέλησε να γίνει ο ίδιος Θεός χωρίς το Θεό του. Νόμισε ότι μπορούσε να γίνει Θεός, όπως ο Θεός- Πατέρας, να κατέχει και να εξουσιάζει τα πάντα μόνος του. Έτσι εναντιώθηκε στο Θεό και το θέλημά Του και θέλησε να Τον διώξει από τον Παράδεισο.

Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε από την αντίδραση του μετά την επιτέλεση της αμαρτίας. Όταν ο Θεός, σύμφωνα με την τακτική που είχε να «περπατάει» το δειλινό μέσα στον παράδεισο, και κάλεσε τον Αδάμ «Αδάμ που είσαι;» (Γεν. γ, 9) Εκείνος απάντησε «Άκουσα τη φωνή σου και φοβήθηκα» (Γεν, γ’ 10). Η αντίδρασή του αυτή φανερώνει ότι η προσπάθειά του για ισοθεΐα απέτυχε και από το φόβο των συνεπειών της αμαρτίας έτρεξε να κρυφτεί. Αυτή είναι η ουσία της αμαρτίας, η προσβολή της σχέσης του με το Θεό και η συνεργασία του με το διάβολο.

Ο διάβολος πρότεινε στον άνθρωπο να διαρρήξει τη σχέση του με το Θεό, να παρακούσει το θέλημά Του, και να γίνει μονομιάς Θεός, που θα γνωρίζει το καλό και το κακό και θα εξουσιάζει τα πάντα. Αυτό μάλιστα θα γινόταν τόσο γρήγορα «εν ριπή οφθαλμού». Είπε στους πρωτόπλαστους: « θα ανοίξουν τα μάτια σας, και θα είστε σαν το Θεό» (Γεν. γ, 5). Οι πρωτόπλαστοι έκαναν αυτό που τους είπε, άνοιξαν τα μάτια τους και είδαν τον εαυτό τους, όχι Θεό όπως περίμεναν, αλλά γυμνό, γυμνό από κάθε αρετή, γυμνό από τη δόξα του Θεού. Έφυγε η ακτινοβολία και η λάμψη της δόξας του Θεού με την οποία τους είχε «ντύσει» και έμειναν γυμνοί.

Ο Θεός-Πατέρας παρόλη την προδοσία των παιδιών Του, δεν τους εγκατέλειψε. Έσκυψε πάνω τους, «έραψε» δερμάτινους χιτώνες και τους έντυσε. Οι δερμάτινοι χιτώνες, σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας, συμβολίζουν τη φθορά και το θάνατο.

Από τότε άρχισε η μεγάλη τραγωδία για τη λειτουργία και την εξέλιξη της προσωπικότητας του ανθρώπου Όλα μέσα του και γύρω του αλλοιώθηκαν και διαστράφηκαν.

　

　

　

　

　

　

　

1. Αλλοιώθηκε το πρόσωπό του.

Η προσωπικότητά του από ενιαία και ακέραιη που ήταν κομματιάστηκε και ο άνθρωπος από πρόσωπο έγινε άτομο.

Άτομο σημαίνει μέρος του προσώπου, το οποίο στο τέλος καταντάει προσωπείο δηλαδή ψεύτικο πρόσωπο. Και είναι σα να φοράμε μια μάσκα η οποία φαίνεται ότι είναι αληθινή, είναι όμως ψεύτικη. Με αυτό το κομματιασμένο πρόσωπο, το προσωπείο, προσπαθούμε να διαχειριστούμε τη σχέση μας με το Θεό και Πατέρα μας και το διπλανό μας, το συνάνθρωπό μας.

Επειδή όμως αυτό το προσωπείο λειτουργεί αποσπασματικά και ψεύτικα, γι’ αυτό δε μπορούμε να επικοινωνήσουμε ούτε με τον αληθινό Θεό μας, ούτε με το συνάνθρωπό μας.

Γι’ αυτό στις ανατολικές θρησκείες ο Θεός έγινε απρόσωπο ον, έγινε δύναμη, ενέργεια, απρόσωπο καλό κ.λ.π. Όχι γιατί ο Θεός είναι απρόσωπο ον, αλλά γιατί οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να δουν την ενιαία μορφή του Θεού, επειδή αλλοιώθηκε μέσα τους η εικόνα, το πρόσωπο του αληθινού Θεού.

Η επικοινωνία και η σχέση ,με τον συνάνθρωπό του είναι επηρεασμένη σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον εγωισμό του, το ναρκισσισμό του. Και ή θα βλέπει το συνάνθρωπό του σαν προέκταση του εαυτού του, όποτε επικοινωνεί και αγαπάει μόνο αυτόν που τον αγαπάει, αυτόν που είναι όμοιός του, αυτόν που ανήκει στην ομάδα του, στη θρησκεία του, στη φυλή του ή θα βλέπει τον άλλον σαν ανταγωνιστή του και θα θέλει πάση θυσία να τον εξουθενώσει για να επικρατήσει αυτός.

Σχέση ανιδιοτελής, ταπεινής, ευχαριστιακής επικοινωνίας και αγάπης, αγάπη που να αγκαλιάζει όλους και όλα, σπάνια υπάρχει και αυτό μόνο σα θαύμα μπορεί να χαρακτηρισθεί.

Δυστυχώς, αυτό το πνεύμα του εγωισμού- ναρκισσισμού, το συναντάει κανείς, ως μη όφειλε, και ανάμεσα στους « Χριστιανούς», στους ανθρώπους της Εκκλησίας του Χριστού και αυτό είναι ακόμη πιο τραγικό. Γιατί αν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, που όπως λέγει ο Κύριος είναι «το φως του κόσμου» (Ματθ. 5, 14) χάσουν το φως, χάσουν τις αρετές, χάσουν την ταπείνωση και την αγάπη, τότε τα σκοτάδια, ο εγωισμός και τα πάθη του κόσμου, πόσα θα είναι;

Το ότι θέλουμε εμείς να είμαστε οι «καλοί», εμείς να κάνουμε δέκα και ο διπλανός μας κανένα, αυτό δείχνει αμέσως ότι υπάρχει μέσα μας, χωρίς πολλές φορές να το καταλαβαίνουμε κάποια αρνητική ενέργεια, την οποία αν ψάξουμε καλά θα διαπιστώσουμε ότι η πηγή της, δεν είναι η αγάπη, η οποία είναι ευεργετική προς τον άλλον, είναι μακρόθυμη, δεν είναι ζηλόφθονη, δεν έχει μέσα της υπερηφάνεια και εγωισμό, ξεχνάει το κακό, χαίρεται για το καλό, όλα τα ανέχεται, σε όλα εμπιστεύεται τον άλλον, για όλα ελπίζει, όλα τα υπομένει (Α’ Κορ. 13, 4-7)

Αν δεν υπάρχουν αυτές οι προϋποθέσεις, αυτές οι ενέργειες μέσα μας, αυτό σημαίνει ότι η πηγή που τροφοδοτεί αυτή τη συμπεριφορά της αυτοδικαίωσης είναι ο εγωισμός και ο ναρκισσισμός.

Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε στη συμπεριφορά του Κάιν απέναντι στον Άβελ. Τι έκανε ο Άβελ τόσο κακό, ώστε να οργιστεί ο Κάιν απέναντί του σε τέτοιο βαθμό και να τον θανατώσει; Τίποτα. Το μόνο που έκανε, προσέφερε θυσία στο Θεό και η θυσία του, κατά την εμπαθή κρίση του Κάιν, έγινε αρεστή στο Θεό, ενώ η δική του όχι. Αυτός ήταν ο λόγος κατά την κρίση του Κάιν να τον θανατώσει, να θανατώσει τον αδελφό του. Ο εγωισμός δηλαδή που φώλιασε μέσα στην καρδιά του, πήρε τη μορφή του φθόνου και της ζήλιας, δεν μπόρεσε να αντέξει σ’ αυτό το αρνητικό συναίσθημα και εξετράπη στο αποτρόπαιο έγκλημα.

Αυτή η συμπεριφορά επαναλαμβάνεται σε όλους τους αιώνες. Κατασκευάζουμε ενόχους, εχθρούς οι οποίοι επιβουλεύονται την ύπαρξή μας, την τιμή μας, την αξιοπρέπειά μας, την ιδεολογία μας, τη θρησκεία μας και θέλουμε να τους αφανίσουμε να τους εξοντώσουμε.

Όλη η ανθρώπινη ιστορία είναι ένα διαρκές αιματοκύλισμα. Αν μπορούσε κάποιος να συγκεντρώσει το αίμα των αθώων Άβελ, που χύθηκε από τις πληγές και τα τραύματα των αδικοσκοτωμένων αδελφών μας, θα γέμιζε μια ολόκληρη λίμνη από αίμα αθώων. Κι αν μπορούσε να συγκεντρώσει τα δάκρυα από τα μάτια των αθώων πονεμένων αδελφών μας, θα γέμιζε άλλη μια λίμνη με δάκρυα.

Η αρμονία που υπήρχε ανάμεσα στο Θεό και στον άνθρωπο και ανάμεσα στους ανθρώπους μεταξύ τους διαταράχθηκε.

Όταν ο Θεός έπλασε την Εύα και την πήγε στον Αδάμ, εκείνος χάρηκε πάρα πολύ, την αγάπησε υπερβολικά και είπε: « αυτή είναι η αγαπημένη μου σύντροφος» (Γεν. β’ 23). Όταν όμως μπήκε η αμαρτία μέσα του, αυτή η αγάπη αλλοιώθηκε και την έβλεπε σαν το βάσανό του, ότι τάχα αυτή έφταιγε για την κατάντια του « η γυναίκα που μου έδωσες, αυτή μου έδωσε τον καρπό του δένδρου και έφαγα» (Γεν. γ, 12) σα να έλεγε «δε φταίω εγώ, η γυναίκα που μου έδωσες φταίει». Από εκεί και ύστερα όλες οι σχέσεις δηλητηριάστηκαν από την αμαρτία.

Όχι μόνο η αρμονία με το Θεό και το συνάνθρωπό του διαταράχθηκαν, αλλά και μέσα στην προσωπικότητα του ανθρώπου δημιουργήθηκε μεγάλη σύγχυση και ταραχή.

Οι εσωτερικές ψυχικές δυνάμεις άρχισαν να συγκρούονται μεταξύ τους. Οι αρετές υποχώρησαν και έκαναν την εμφάνισή τους τα πάθη, με πρώτο και κύριο τον εγωισμό, την αλαζονεία, το ναρκισσισμό, ο οποίος πήρε τη μορφή της αυτοδικαίωσης. Όταν ο Θεός ρώτησε τον Αδάμ, «μήπως έφαγες από τους καρπούς της γνώσεως του καλού και του πονηρού;» (Γεν, γ, 11) εκείνος αντί να απαντήσει με ευθύτητα και ειλικρίνεια ότι αυτό πράγματι έγινε, πρόβαλλε αμέσως δικαιολογία: « Η Εύα με εξαπάτησε» (Γεν. γ, 12). Όταν ρώτησε την Εύα, εκείνη απάντησε: «Το φίδι με εξαπάτησε» (Γεν. γ’13). Έτσι την ευθύνη για την πράξη της αμαρτίας την έριχνε ο ένας στον άλλον. «Εγώ δε φταίω, ο άλλος, ή οι άλλοι φταίνε».

Αυτή πλέον η «αμαρτητική» συμπεριφορά επαναλαμβάνεται στη διάρκεια όλων των αιώνων.

Το χαρακτηριστικό γνώρισμα της συμπεριφοράς όλων των ανθρώπων από τότε μέχρι σήμερα είναι η αυτοδικαίωση, η δικαιολογία και αυτό κυρίως είναι το προπατορικό αμάρτημα.

Όχι μόνο η κυρίως αμαρτία που είναι η προσβολή της αγαπητικής σχέσης με το Θεό, αλλά και η απόρριψη της ευθύνης για την αμαρτία.

Λέγουν οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας ότι αν οι πρωτόπλαστοι αναλάμβαναν την ευθύνη για την πράξη τους και ζητούσαν συγγνώμη από το Θεό για την παρακοή τους, ο Θεός θα τους δεχόταν και πάλι και δε θα προχωρούσαν οι συνέπειες της αμαρτίας. Όμως εκείνοι πρόβαλαν αμέσως δικαιολογία.

Αν ρωτήσεις ένα μικρό παιδί «γιατί έκανες αυτή τη ζημιά, την κακή πράξη;» Αμέσως θα σπεύσει να δικαιολογηθεί και θα ρίξει την ευθύνη στο διπλανό του. « Εγώ δε φταίω, ο αδελφός μου φταίει, ή κάποιος άλλος φταίει». Ακόμη και στο μυστήριο της μετανοίας όταν προσέρχονται οι άνθρωποι έχουν έτοιμη τη δικαιολογία της αμαρτίας «Αυτήν την αμαρτία την έκανα, αλλά δε φταίω εγώ, φταίει ο σύζυγος, η πεθερά, η νύφη, ο γείτονας, η γειτονιά, η κοινωνία κλπ». Έτσι χωρίς να το καταλαβαίνουμε ακυρώνουμε με τη δικαιολογία την αληθινή μετάνοια. Με την πράξη αυτή της δικαιολόγησης, η αμαρτία γίνεται ισχυρότερη γιατί ενδύεται τη μάσκα της ευσέβειας. Χωρίς να το καταλάβει ο άνθρωπος γίνεται υποκριτής, όπως οι γραμματείς και οι Φαρισαίοι στην εποχή του Χριστού, για τους οποίους ο Χριστός εκφράσθηκε με τα πλέον σκληρά λόγια «Αλίμονο σας γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί» (Ματθ. 23,13)

Η υποκρισία είναι η πλέον επικίνδυνη μορφή αμαρτίας, γιατί έχουμε να αντιμετωπίσουμε όχι μόνο την ίδια την αμαρτία, αλλά και το κάλυμμά της, το οποίο την κάνει σκληρή και άκαμπτη. Ο υποκριτής παριστάνει τον ευσεβή, ενώ μέσα του, είναι γεμάτος κενοδοξία και εγωισμό.

Η ψυχή με την αμαρτία διασπάσθηκε στα δύο, στο συνειδητό και στο ασυνείδητο όπως λέγουν οι ειδικοί του χώρου αυτού. Και απέκτησε ο άνθρωπος δύο νόμους μέσα του οι οποίοι εναντιώνονται μεταξύ τους. Ο νόμος του καλού και ο νόμος του κακού. Για αυτό σημειώνει πολύ εύστοχα ο Απόστολος Παύλος: « Διαπιστώνω, ότι μέσα μου υπάρχει άλλος νόμος, ο οποίος αντιστρατεύεται το νόμο με τον οποίο συμφωνεί η συνείδησή μου. Είναι ο νόμος της αμαρτίας που κυριαρχεί στην ύπαρξή μου και με αιχμαλωτίζει» (Ρωμ. 7, 23). Απέκτησε (ο άνθρωπος) ακόμη δύο θελήσεις, ο νους και η συνείδηση θέλουν το καλό και την αρετή, η φαντασία και το ασυνείδητο θέλουν την ικανοποίηση των παθών. Κουβαλάμε δηλαδή διαρκώς μέσα μας τον καλό και τον κακό άνθρωπο και αυτοί οι δύο βρίσκονται συνεχώς σε διαμάχη, σε σύγκρουση, σε πόλεμο και το πολεμικό πεδίο των μαχών είναι η καρδιά μας.

Ο άνθρωπος από ψυχοσωματική οντότητα που πλάσθηκε στην αρχή, μετά την αμαρτία διασπάσθηκε στα δύο, στην ψυχή και στο σώμα. Και ανάμεσα στα δύο αυτά μπήκε ο θάνατος. Αυτό είχε σα συνέπεια, τα δύο αυτά στοιχεία κάποια στιγμή να χωρίζονται και η μεν ψυχή σαν ελαφρότερη που είναι, φεύγει από το σώμα και πηγαίνει στο χώρο που έχει ορίσει ο Θεός, το δε σώμα πηγαίνει στη γη. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη τραγωδία του ανθρώπου, θα τολμούσαμε να πούμε ότι το τίμημα του εγωισμού είναι ο θάνατος, ο οποίος έχει την αρχή και την αιτία στον πνευματικό θάνατο και πνευματικός θάνατος είναι ο χωρισμός του ανθρώπου από το Θεό. Ο άνθρωπος δηλαδή έπεσε στο μέγιστο αμάρτημα της πνευματικής μοιχείας. Απάτησε το Θεό και συνέπραξε με το διάβολο, πήρε διαζύγιο από Αυτόν, και υπηρετεί το διάβολο μέσα από τα πάθη του.

Έτσι ο Θεός για να μη γίνει το κακό αθάνατο, για να μη θριαμβεύσει ο εγωισμός, η αλαζονεία στον άνθρωπο, παραχώρησε το θάνατο και μαζί με το θάνατο, τον πόνο, τη θλίψη, την αρρώστια, τα βάσανα της ζωής, με τα οποία γεύεται ο άνθρωπος τις συνέπειες της αμαρτίας. Ο θάνατος δηλαδή μπήκε σα φρένο στην αμαρτία, στο εγώ « Εκείνος που πεθαίνει ελευθερώνεται από την αμαρτία» (Ρωμ. 6,7)

Ένα ερώτημα που απασχολεί πολλούς ανθρώπους είναι πώς συμβιβάζεται η αγαθότητα του Θεού, η αγάπη Του, η ευσπλαγχνία Του, με τον πόνο, τη θλίψη, την αρρώστια και το θάνατο κυρίως όταν πεθαίνουν μικρά παιδιά και αθώοι άνθρωποι; Πώς ο Θεός, ως Παντοδύναμος που είναι και μπορεί να αποτρέψει το κακό και το θάνατο, επιτρέπει να γίνονται όλα αυτά;» Εκείνο που πρέπει να γνωρίζουμε από τη διδασκαλία της Εκκλησίας είναι ότι ο Θεός δε δημιούργησε ούτε το θάνατο, ούτε τον πόνο, ούτε την οδύνη. Ακριβώς τα αντίθετα δημιούργησε, την τρυφή και την απόλαυση των αγαθών του Παραδείσου, χωρίς μάλιστα διακοπή, αλλά αυτά να τα γεύεται αιώνια.

Όλα αυτά τα κακά, ήλθαν σαν αποτέλεσμα της αλαζονείας του ανθρώπου, της αμαρτίας. Επομένως η βασική αιτία από την οποία προέρχονται όλα αυτά είναι η αμαρτία. Ο Θεός δε θέλει ο άνθρωπος, το τελειότερο δημιούργημά Του ούτε να πεθαίνει, ούτε να πονάει, ούτε να βασανίζεται. Ο Θεός έκανε τον άνθρωπο για τη ζωή, για τον αιώνιο Παράδεισο. Και όχι μόνο δεν έκανε το θάνατο, αλλά και όταν παραχώρησε το θάνατο πάλι θέλει το καλύτερο, το τελειότερο, το αγιώτερο για τον άνθρωπο. Προνοεί για κάθε θνητό άνθρωπο να έχει την καλύτερη πορεία στη ζωή του, να γίνει άγιος.

Του δίνει μάλιστα και τη δυνατότητα, τα χαρίσματα για να γίνει άγιος, κατά χάρη Θεός και να συμβασιλεύει μαζί Του στους αιώνες των αιώνων. Αυτά όμως δεν τα επιβάλλει στον άνθρωπο. Του δίνει τα μέσα, τα εφόδια να κάνει τη ζωή καλή και ευχάριστη, του δίνει το νόμο του, τις αρετές, το Ευαγγέλιο, που είναι ο τέλειος πνευματικός νόμος, του δίνει ακόμη τον ίδιο τον εαυτό Του, το σώμα Του και το αίμα Του «είς άφεσιν αμαρτιών και εις ζωήν αιώνιον».

Όλα αυτά τα «βάζει» μπροστά του, τον προσκαλεί, τον παρακαλεί και είναι σαν να του λέγει: «Είναι μπροστά σου η ζωή και ο θάνατος, το καλό και το κακό, η αρετή και η κακία, ο παράδεισος και η κόλαση, διάλεξε και πάρε. Όλα εξαρτώνται από την ελεύθερη επιλογή μας. Δεν επιβάλλει σε κανέναν ούτε το καλό, ούτε το κακό. Εμείς κάνουμε την επιλογή η οποία πρέπει να είναι συνειδητή επιλογή. Δεν μπορεί δηλαδή να πει κάποιος «εγώ δε διάλεξα το κακό, γιατί μου ήλθε το κακό, άρα είναι άδικος ο Θεός». Και μόνο που δε θα θελήσει ελεύθερα να διαλέξει κάποιος το καλό, την αρετή, το θέλημα του Θεού, και αδιαφορήσει για το κάλεσμα, ήδη έχει πόρτα ανοιχτή στο κακό, το οποίο πολλές φορές έρχεται σαν απρόσκλητος επισκέπτης. Όταν ο άνθρωπος δε θελήσει να έχει οργανική σχέση με το Χριστό, την αθάνατη και αιώνια ζωή, δεν τον πιστέψει, δεν τον ακολουθήσει στη ζωή του, δεν τον πάρει μέσα του, και αφήσει τον εαυτό του στα πάθη, τότε έχει και τα αποτελέσματα, τα οποία μερικές φορές είναι οδυνηρά και τραγικά. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος: «Όταν κάποιος καταφρονήσει τη βασιλεία του Θεού για να περάσει καλά και ευχάριστα στη ζωή αυτή, τότε χάνει όχι μόνο τη Βασιλεία του Θεού και τη ζωή αυτή, αλλά πολλές φορές έρχονται δυνατές συμφορές και μεγάλοι πειρασμοί, επειδή ακολουθεί το δικό του εγωιστικό και παθολογικό θέλημα και προσαρμόζει τους λογισμούς του σ’ αυτό. Κυβερνήτης τότε του εαυτού του και της ζωής του, δεν είναι ο Χριστός, αλλά η εμπαθής επιθυμία του» (Ασκητικά, Άββα Ισαάκ του Σύρου)

Σ’ αυτήν την επιλογή συμμετέχει όχι μόνο προσωπικά ο άνθρωπος, αλλά ολόκληρες κοινωνίες και έθνη. Λέγει ένας άγιος « Όταν κάποιος αμαρτάνει, αμαρτάνει όλη η ανθρωπότητα, όλη η οικουμένη, όταν μετανοεί, μετανοεί όλη η ανθρωπότητα».

Το πώς λειτουργεί αυτό το σχήμα φάνηκε καθαρά στην περίπτωση του Ισραηλιτικού λαού.

Ο Χριστός, η αιώνια ζωή, ο ίδιος ο Θεός ήλθε ανάμεσά τους, τους δίδαξε, τους θεράπευσε, τους χόρτασε, τους ανέστησε τους νεκρούς, τους προσέφερε τα πάντα… Εκείνοι με τη δική τους ελεύθερη προαίρεση Τον αρνήθηκαν, Τον απέρριψαν, Τον περιφρόνησαν και Τον σταυρώσανε.

Η πράξη τους όμως είχε φοβερές συνέπειες. Ο Χριστός αναφέρθηκε σε αυτές τις φοβερές συνέπειες μ’ εκείνα τα προφητικά λόγια του: « Ιερουσαλήμ, Ιερουσαλήμ που σκοτώνεις τους προφήτες και λιθοβολείς όσους στέλνει ο Θεός σ’ σένα, πόσες φορές θέλησα να συνάξω τα παιδιά σου, όπως η κλώσα συνάζει τα κλωσσόπουλα κάτω από τις φτερούγες τις και εσείς δεν το θελήσατε. Για αυτό θα ερημωθεί ο τόπος σας» (Ματθ. 23, 37-38)

Τα αποτελέσματα αυτής της συμπεριφοράς ήταν οδυνηρότατα για αυτούς. Έχασαν τα σπίτια τους, τις περιουσίες τους, την πατρίδα τους και περιπλανιόταν για αιώνες σ’ όλο τον κόσμο. Ακόμη και ο περικαλής Ναός του Σολομώντος κατέρρευσε και δεν έμεινε όπως είχε προφητεύσει ο Κύριος «λίθος επί λίθον» (Μρκ. 13, 2).

Ο Μέγας Βασίλειος παρατηρεί: «Ο Θεός μας έδωσε όλες τις προϋποθέσεις να ζήσουμε καλά. Όμως το καντήλι της ζωής δεν το κρατάει Εκείνος, αλλά το έδωσε στον κάθε άνθρωπο να το κρατάει ο ίδιος ο άνθρωπος». Δεν ισχύει δηλαδή αυτό που λέει ο πολύς κόσμος ότι όλα είναι γραμμένα και δε μπορεί να κάνει κανείς τίποτε, πέρα από αυτό που είναι γραμμένο καλό ή κακό.

Ο κάθε άνθρωπος κρατάει στα χέρια του την «τύχη» του. Αν δεν προσέξει και σκοντάψει και πέσει, τότε το καντήλι της ζωής θα σβήσει και για αυτό δε θα φταίει ο Θεός, αλλά εμείς που δεν προσέξαμε αυτά που μας είπε και μας έδωσε ο Θεός.

　

2. Αλλοιώθηκε επίσης το μεγάλο δώρο της σοφίας και της γνώσης.

Ο Θεός έδωσε τη σοφία, τη γνώση και την επιστήμη για το καλό και την προκοπή του ανθρώπου, μετά την πτώση στην αμαρτία μπήκε το ατομικό και εγωιστικό συμφέρον και η σοφία και η γνώση έγιναν πονηριά και εκμετάλλευση των συνανθρώπων του. Έτσι χρησιμοποίησε τη γνώση που του έδωσε ο Θεός για να εφεύρει όλα τα άνομα μέσα, όχι για το καλό των άλλων, αλλά για να εξοντώσει τους άλλους. Εφεύρε τα κάθε είδους όπλα, από τα πιο απλά έως τα πιο σύνθετα, τα ατομικά και πυρηνικά όπλα. Τα πυρηνικά όπλα που υπάρχουν στον κόσμο φτάνουν να αφανίσουν κάθε μορφή ζωής στον πλανήτη γη, δεκάδες φορές.

Επενέβη ακόμη στη φύση και μόλυνε τα πάντα, τις τροφές, το νερό, τον αέρα. Έτσι έχουμε σήμερα το τεράστιο πρόβλημα της μόλυνσης του περιβάλλοντος.

Όλα αυτά είναι τα τραγικά αποτελέσματα της αμαρτίας και το μεγάλο δώρο της σοφίας και της γνώσης με το οποίο ο άνθρωπος θα μπορούσε να ζήσει ευτυχισμένος, έγινε το φονικό όργανο, το οποίο οπλίζει το χέρι κάθε ασυνείδητου εκμεταλλευτή από τον πιο απλό μέχρι τον πιο σπουδαίο και «επιστήμονα» χωρίς Θεό, χωρίς συνείδηση και το στρέφει εναντίον των συνανθρώπων του.

Ένας σοφός γέροντας λέει ότι ο αντίχριστος όταν θα έλθει, θα κυβερνήσει όλον τον κόσμο, με έναν υπολογιστή (κομπιούτερ) στο χέρι και θα χρησιμοποιήσει όλα τα επιτεύγματα της τεχνολογίας εναντίον του ανθρώπου.

Ήδη αυτό φαίνεται καθαρά με τα προγράμματα τηλεόρασης, τα οποία προάγουν τη βία, τη διαστροφή και την εγκληματικότητα και επηρεάζουν αρνητικά κυρίως τους νέους, τα παιδιά μας και όχι μόνο.

　

3. Αλλοιώθηκε το χάρισμα της δύναμης και της κυριαρχίας.

Ο Θεός έδωσε τη δύναμη στον άνθρωπο για να μπορεί να κατορθώνει το καλό, την αρετή, να κυριαρχεί πρώτα-πρώτα στην επιρροή του κακού, με τη δύναμη της αγάπης, της υπομονής, της θυσίας, της διακονίας, όπως ο Χριστός ο οποίος μιλούσε «με εξουσία» (Ματθ. 7, 29), πέρασε όμως όλη τη ζωή του ευεργετώντας και θεραπεύοντας τους ανθρώπους και άφησε τέλειο παράδειγμα πώς να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος τη δύναμη και την εξουσία του με το να διακονεί και να θυσιάζεται για τους άλλους.

Για να το κατανοήσουν καλύτερα αυτό οι μαθητές «σηκώθηκε από το τραπέζι που έτρωγαν, βγάζει τα ρούχα του, παίρνει μια πετσέτα και τη ζώνεται. Έπειτα βάζει νερό στη λεκάνη και αρχίζει να πλένει τα πόδια των μαθητών και να τα σκουπίζει με τη πετσέτα που είχε ζωστεί. (Ιωάν. 13, 5). Αυτή είναι η τέλεια ταπεινή διακονία. Ποιος ηγέτης σήμερα θρησκευτικός, πολιτικός, κοινωνικός, έχει τέτοιο πνεύμα θυσίας και διακονίας; Ακριβώς το αντίθετο έχει πνεύμα αλαζονείας, έπαρσης, εγωισμού και επικυριαρχίας. Έτσι τη δύναμη και την κυριαρχία ο μεταπτωτικός άνθρωπος την έστρεψε στο διπλανό του. Κι έγινε όλη η ζωή του ένας αγώνας ποιος θα επικρατήσει, ποιος θα επιβληθεί στον άλλον, ποιος θα έχει το «πάνω χέρι», ακόμη και στις πιο στενές σχέσεις, τις συζυγικές, κι εκεί γίνεται πάλη και αγώνας για το ποιος θα έχει το «πάνω χέρι».

Όλη η ανθρώπινη ιστορία είναι γεμάτη πολέμους, για το ποιος θα επικρατήσει, ποιος θα καταδυναστεύσει και θα υποδουλώσει τους άλλους. Έτσι επικρατεί όχι η δύναμη της αγάπης, της θυσίας, της διακονίας, της ανθρωπιάς, αλλά η δύναμη και το «δίκιο» του ισχυρού.

　

4. Αλλοιώθηκε το μέγιστο δώρο της ελευθερίας.

Ο Θεός έδωσε στον άνθρωπο απόλυτη ελευθερία, ακόμη και για να Τον αρνηθεί, να Τον απορρίψει, Του δίνει μάλιστα και τα μέσα για να το κάνει αυτό, δηλαδή, τους λόγους, τα επιχειρήματα και τη δυνατότητα ακόμη και να Τον βλασφημήσει και δεν καταστρατηγεί ποτέ αυτή του την ελευθερία. Όπως σημειώνει ένας σοφός γέροντας: « Ο Χριστός είναι η άκρα ελευθερία και η άκρα ευγένεια. Τον καλείς να έρθει και έρχεται αμέσως, Τον διώχνεις και φεύγει αμέσως, χωρίς δεύτερη κουβέντα» . Κανέναν δεν κρατάει και δε σώζει με το ζόρι « Όποιος θέλει, έρχεται οπίσω μου» (Ματθ. 16, 24). Τον θέλει να συμμετέχει στη ζωή Του τελείως ελεύθερα, γιατί διαφορετικά αν τον ανάγκαζε να δεχθεί τα αγαθά Του, γνωρίζοντας ότι αυτό είναι για το καλό του, τότε το δημιούργημα Του θα ήταν ένα κατευθυνόμενο όν, ένα ανελεύθερο ον, ένα «ρομπότ».

Του δίνει τις ευκαιρίες, τις δυνατότητες και τον αφήνει ελεύθερο να αποφασίσει. Προτιμάει να τα χάσει όλα και τα πρόσκαιρα αγαθά και τα αιώνια, παρά να του τα δώσει με το ζόρι. Γι αυτό προτίμησε ο ίδιος να ανέβει στο Σταυρό και να θυσιαστεί Εκείνος, παρά να θυσιάσει την ελευθερία του ανθρώπου.

Αυτό το ύψιστο δώρο της ελευθερίας οι προπάτορές μας, ο Αδάμ και η Εύα, δεν το χρησιμοποίησαν σωστά, έκαναν κακή χρήση της ελευθερίας και επέλεξαν όχι το θέλημα του Θεού, την αρετή, αλλά την αμαρτία. Το αποτέλεσμα ήταν να γίνουν δούλοι των παθών και της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου « εκείνος που κάνει την αμαρτία, είναι δούλος της αμαρτίας» (Ιω. 8, 34) λέγει ο Κύριος. « Ο μισθός της αμαρτίας είναι ο θάνατος», σημειώνει ο Απόστολος Παύλος (Ρωμ. 6, 23).

Ο Θεός παρόλο που ο άνθρωπος έκανε κακή χρήση της ελευθερίας του, δε στέρησε από τον άνθρωπο τη δυνατότητα στην ελευθερία. Για αυτό το μεγαλύτερο δικαίωμα, η σπουδαιότερη καταξίωση και χαρά στη ζωή, είναι να νοιώθει ο άνθρωπος ελεύθερος, να ζει ελεύθερος. Έκανε πολλές φορές τεράστιους αγώνες και χύθηκε πολύ αίμα για την κατάκτηση αυτού του ανεκτίμητου αγαθού.

Οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας λέγουν ότι τα δώρα Του ο Θεός, τα χαρίσματα, όταν τα δώσει στον άνθρωπο, δεν τα παίρνει πίσω, είναι όπως λέγουν ανεξίτηλα. Μόνο που αυτά τα χαρίσματα, όταν ο άνθρωπος κάνει κακές επιλογές, αδρανοποιούνται μέσα του.

Σε όλους τους ανθρώπους, σε όλους μας ο Θεός έδωσε τάλαντα, χαρίσματα, κυρίως σε εκείνους που έχουν βαπτισθεί μέσα από το μυστήριο του Χρίσματος, το οποίο είναι η σφραγίδα των δωρεών του Θεού. Για αυτό ο ιερέας, τη στιγμή που χρίζει το νεοβαπτισθέντα λέγει: «Σφραγίς δωρεάς Πνεύματος Αγίου. Αμήν» . Αν αυτά τα χαρίσματα τα αξιοποιήσει σωστά ο άνθρωπος μπορεί να γίνει άγιος.

Οι άγιοι δηλαδή είναι οι βαπτισμένοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί οι οποίοι αξιοποίησαν τα χαρίσματα που τους έδωσε ο Θεός στο καλύτερο δυνατό.

Όταν όμως ο άνθρωπος δε θελήσει ελεύθερα να ενεργοποιήσει και να αξιοποιήσει τα χαρίσματα που του δόθηκαν, τότε αυτά τα χαρίσματα υπάρχουν μεν μέσα του, αλλά μένουν ανενεργά. Και περνάει όλη η ζωή του χωρίς καν να λάβει γνώση, τι χαρίσματα του έδωσε ο Δωρεοδότης Θεός.

Για να ενεργοποιηθούν τα χαρίσματα στον μεταπτωτικό άνθρωπο, χρειάζεται ο άνθρωπος να καταθέσει την ελευθερία του ενώπιον του Θεού. Να μετανοήσει δηλαδή ο άνθρωπος, και μετάνοια σημαίνει να εγκαταλείψει το δικό του εγωιστικό και παθολογικό θέλημα, γιατί όσο λειτουργεί αυτό το εγωιστικό πνεύμα μέσα του, εμποδίζει να ενεργοποιηθούν τα χαρίσματα του Θεού, και να ακολουθήσει το άγιο και καθαρό Πνεύμα του Χριστού, το θέλημα του Θεού.

Κατόπιν να ζητήσει με ταπείνωση το έλεος και τη χάρη του χριστού. « ΚΥΡΙΕ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΕ, ΕΛΕΗΣΟΝ ΜΕ, ΤΟΝ ΑΜΑΡΤΩΛΟ». Τότε ο Χριστός δίνει το έλεός Του, τη χάρη Του, την ενέργειά Του και αρχίζουν να ενεργοποιούνται τα χαρίσματα μέσα του. Για να δει όμως τους καρπούς, τα αποτελέσματα αυτής της κίνησης, της προσπάθειας, τα οποία είναι οι καρποί των αρετών, χρειάζεται ο άνθρωπος να κάνει υπομονή. Να παραμείνει εκεί με καρτερία ώσπου να αλλοιωθούν τα παθολογικά στοιχεία, που υπάρχουν μέσα στην αμαρτωλή ανθρώπινη φύση, να μαραθούν σιγά-σιγά τα πάθη να φυτρώσουν να αυξηθούν και να αποδώσουν καρπούς οι αρετές.

Εδώ συνήθως υπάρχει το πρόβλημα, δεν καταφέρνει ο άνθρωπος, κυρίως ο σύγχρονος άνθρωπος με τους ταχύτατους ρυθμούς που έμαθε να ζει, δε μπορεί να μπει στη διαδικασία για να κάνει υπομονή, αν και μερικές φορές έχει τη διάθεση, η οποία δεν καρποφορεί.

Έτσι προσέρχεται πολλές φορές στην Εκκλησία, στα μυστήρια της Εκκλησίας, κυρίως στο μυστήριο της μετανοίας και ζητάει «μαγικές» συνταγές και αυτόματες λύσεις. Να γίνουν όλα αμέσως, μόλις μετανοήσει ή νομίσει ότι μετανόησε και ξεκινήσει μια πορεία μετανοίας, να φθάσει στην τελειότητα, να δει το Άκτιστο Φως.

Όμως αυτό, δε γίνεται. Μέσα σε αυτό το χώρο της Εκκλησίας, που είναι ο τόπος της παρουσίας και της φανέρωσης του Θεού, κυρίως μέσα στη Θεία Λειτουργία στην οποία έρχεται και ενώνεται με τον άνθρωπο ο ίδιος ο Θεός και γίνεται ο άνθρωπος σύσσωμος και σύναιμος του Χριστού, είναι απαραίτητο να έχει κανείς υπομονή και πολλή καρτερία.

Να υπομείνει και να περιμένει, μέχρι να φανερωθεί η ζωή του Χριστού, που είναι μετοχή στην αληθινή και αιώνια ζωή. Εκείνος θα φωτίσει τα σκοτάδια της αμαρτίας και θα δώσει τη δύναμή Του, το έλεός Του για να λειτουργήσουν οι αρετές. Ακόμη και τον εαυτό του κάποιος θα τον γνωρίσει αληθινά μέσα από τη σχέση του με το Χριστό. Εκείνος μας αποκαλύπτει τον αληθινό εαυτό μας, το πρόσωπό μας, την προσωπικότητά μας. Όπως μας αποκάλυψε και μας φανέρωσε το πρόσωπο του αληθινού Τριαδικού Θεού, έτσι μας αποκαλύπτει και το δικό μας πρόσωπο.

Όλα αυτά ενεργοποιούνται και λειτουργούν μέσα μας, όταν Του παραδώσουμε την ελευθερία μας για να την καθαρίσει από τα παθολογικά στοιχεία και να μας τη δώσει πίσω ακέραιη.

Όταν καταθέσουμε σε Εκείνον την ελευθερία μας, δεν την στερούμαστε όπως νομίζουν πολλοί, αλλά τη βρίσκουμε και την έχουμε ολόκληρη. Εμείς κατέχουμε ένα μέρος της ελευθερίας, η οποία στο τέλος μπορεί να χαθεί και να γίνει ελευθεριότητα ή ασυδοσία και εμείς νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι.

　

　

　

　

5. Αλλοιώθηκε το μεγάλο χάρισμα της τιμής και της δόξας.

Εδώ υπάρχει το μεγαλύτερο πρόβλημα, ο μεγαλύτερος γρίφος, η μεγαλύτερη εμπλοκή στη λειτουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας.

Πως το χάρισμα αυτό που μας έδωσε ο Θεός και μας κάλεσε να γίνουμε συμμέτοχοι στη δόξα Του, θα αξιοποιηθεί μέσα μας; Πως θα συνδυασθεί η τιμή, η δόξα, η αξιοπρέπεια που μας χάρισε ο θεός με τη δική μας κατάντια;

Και εδώ γίνονται τα μεγαλύτερα λάθη, η μεγαλύτερη διαστροφή. Ο μετά την πτώση άνθρωπος ο οποίος θέλησε να οικοιοποιηθεί τη δόξα του Θεού, να γίνει Θεός, χωρίς το Θεό, ξέπεσε από το μεγαλείο της θεϊκής λαμπρότητας στην τραγωδία της φθοράς και του θανάτου. Και τώρα, ενώ μέσα του υπάρχει το χάρισμα, γιατί όπως σημειώσαμε τα χαρίσματα ο Θεός δεν τα παίρνει πίσω, είναι και εν δυνάμει Θεός κατά χάριν και συγχρόνως ένας αμαρτωλός και ελεεινός άνθρωπος. Γι’ αυτό ο μεταπτωτικός άνθρωπος εύκολα συγχέει την τιμή και τη δόξα που του έδωσε ο Θεός, με τον εγωισμό του. Και χωρίς να το αντιληφθεί, η τιμή και η δόξα μετατρέπονται μέσα του σε αλαζονεία.

Αυτή είναι η κατάσταση του ναρκισσισμού που περιγράψαμε στην αρχή. Στη θέση της λατρείας του Θεού, του θείου έρωτα, για τον οποίο πλάσθηκε ο άνθρωπος να αγαπά και να λατρεύει το Θεό, συμμετέχοντας στην αιώνια δόξα Του, μπήκε ο έρωτας του εγώ. Όπως ο Νάρκισσος, ο οποίος λάτρεψε το εγώ του, τον εαυτό του μέχρι που πνίγηκε μέσα στο είδωλό του, μέσα στον έρωτά του, μέσα στην εγωισμό του.

Το ίδιο παθαίνει και κάθε αμαρτωλός άνθρωπος. Πνίγεται στον εγωισμό του, στην λατρεία του εγώ και στην αλαζονεία του.

Εδώ έρχονται οι επιστήμονες της ψυχολογίας του βάθους και της έρευνας γύρω από τη λειτουργία του εγώ και των ψυχικών διεργασιών, να μας πουν, ότι το εγώ του ανθρώπου είναι κατά βάση φανταστικό και δημιουργείται μέσα από σειρά φανταστικών ταυτήσεων. Δημιουργούμε, δηλαδή, μέσα μας ένα είδωλο του εαυτού μας, με το οποίο προσπαθούμε να ταυτισθούμε. Αυτό όμως είναι ένα ψέμα, μια απάτη.

Απατάμε χωρίς να το γνωρίζουμε τον ίδιο μας τον εαυτό και εισπράττουμε τα αποτελέσματα αυτής της απάτης που είναι οι ψυχικές συγκρούσεις, το άγχος, η φοβία, η ανασφάλεια, με αποκορύφωμα την κατάθλιψη και την απελπισία. Η βάση, δηλαδή, όλων των ψυχικών ανωμαλιών και ασθενειών καθώς και των παθολογικών καταστάσεων στη συμπεριφορά μας είναι ο εγωισμός, η αλαζονεία.

Αν μπορούμε να εξετάσουμε καλά τον εαυτό μας, να διαπιστώσουμε ότι πίσω από το άγχος, τη στεναχώρια, τις φοβίες, τις ανασφάλειες, τις αρρωστημένες ενοχές, την κατάθλιψη κ.λ.π., βρίσκεται ένας πολύ καλά κρυμμένος εγωισμός, ο οποίος τις περισσότερες φορές καταφέρνει να μας εξαπατήσει και να παρουσιάσει τη φανταστική και ψεύτικη εικόνα των πραγμάτων μέσα μας και γύρω μας, για αληθινή.

Έτσι μπαίνουμε μέσα σε ένα κυκεώνα, μέσα στο μάτι του κυκλώνα. Παγιδευόμαστε από τον ίδιο τον εαυτό μας και πληρώνουμε συνεχώς πολύ ακριβά αυτό το τίμημα, να πνιγόμαστε στον εγωισμό μας. Έτσι γίνεται πολλές φορές η ζωή μας μια τραγωδία, μια σκέτη κόλαση.

Υπάρχει όμως λύση; Υπάρχει λύτρωση; Υπάρχει διέξοδο μέσα από αυτόν το λαβύρινθο στον οποίον παγιδευτήκαμε;

Υπάρχει λύση, υπάρχει διέξοδο, υπάρχει λύτρωση, γιατί έχουμε Σωτήρα και λυτρωτή όλου του κόσμου, όλων των ανθρώπων, και του καθένα ξεχωριστά τον Ιησού Χριστό τον τέλειο Θεό και τον τέλειο Άνθρωπο. Εκείνος ανέλαβε για λογαριασμό όλων μας, και αναλαμβάνει συνεχώς τον καθένα μας προσωπικά, να μας μπολιάσει στη δική του, αθάνατη ζωή, και να προχωρήσουμε και εμείς μαζί Του.

Ο Χριστός ήλθε και μας έφερε την αληθινή ζωή, Εκείνος φώτισε τα σκοτάδια της ψυχής μας και μας απάλλαξε από την κατάρα του εγωισμού και του ναρκισσισμού.

Εκείνος είπε «Εγώ είμαι το φως του κόσμου, εκείνος που με ακολουθεί δε θα πλανιέται μέσα στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως που φέρνει στη ζωή» (Ιω. 8, 12)

Ο Χριστός ήλθε και μας έσωσε με τη σταυρική Του θυσία και την Ανάστασή Του. Εκείνος πλήρωσε το τίμημα των δικών μας αμαρτιών και ανέβηκε στο Σταυρό. Εκείνος πλήρωσε το τίμημα του δικού μας εγωισμού.

Δεν μπορούσε άραγε ο Χριστός να μας σώσει με άλλον τρόπο; Έπρεπε απαραιτήτως να σταυρωθεί;

Μπορούσε να μας σώσει με κάποιον άλλον τρόπο, για τι είναι ο Παντοδύναμος Θεός, αλλά ήταν τόσο μεγάλος ο εγωισμός μας, ώστε δεν υπήρχε πουθενά καθαρός τόπος μέσα στις ψυχές όλων των ανθρώπων, για να αναπαυθεί και να κατοικήσει ο Θεός. Για αυτό είπε: « οι αλεπούδες έχουν φωλιές και τα πουλιά του ουρανού κατασκηνώσεις, ο Υιός του Ανθρώπου όμως, δεν έχει που να γείρει το κεφάλι Του (Ματθ. 8, 20).

Ο Χριστός δεν είχε που να γείρει το κεφάλι του, όχι γιατί δεν υπήρχε σπίτι για να μείνει, αλλά δεν υπήρχε καρδιά για να κατοικήσει. Όλες ήταν και δυστυχώς συνεχίζουν να είναι κατειλημμένες από τον εχθρό, που λέγεται εγωισμός.

Ο Χριστός στα τρία χρόνια της επίγειας δράσης Του, προσπάθησε επισταμένως να διαλεχθεί μα τους ανθρώπους της εποχής Του. Όλη η ζωή Του ήταν ένας διαρκής και εξαντλητικός διάλογος για να μας πείσει να Τον δεχθούμε. Όμως οι άνθρωποι δεν πείσθηκαν, δεν Τον κατάλαβαν, δεν Τον πίστεψαν. Όχι γιατί ο λόγος Του δεν ήταν πειστικός και δυνατός. Αντιθέτως ήταν πολύ πειστικός, πολύ δυνατός, όμως οι άνθρωποι ήσαν ανεπίδεκτοι μαθήσεως και δεκτικότητας. Όλοι ανεξαιρέτως, με πρώτους τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους, τους θρησκευτικούς, αλλά και τους πολιτικούς άρχοντες, ακόμη και τους απλούς ανθρώπους του λαού από τον πρώτο μέχρι και τον τελευταίο.

Αν οι άνθρωποι πείθονταν και Τον πίστευαν ότι πράγματι Αυτός είναι ο Μεσσίας, ο Χριστός που περίμεναν οι προφήτες, που αναφερόταν οι γραφές, και ακολουθούσαν τα λόγια Του, τη διδασκαλία Του, θα εύρισκε άλλον τρόπο να μας σώσει, δε θα χρειαζόταν να σταυρωθεί.

Όμως οι άνθρωποι δεν Τον δέχθηκαν και δεν Τον πίστεψαν. Πρώτα- πρώτα οι θρησκευτικοί ηγέτες, οι αρχιερείς, οι ιερείς, οι γραμματείς και οι φαρισαίοι. Παρόλη την τεράστια προσπάθεια που έκανε για να τους πείσει ποιος ήταν και οφθαλμοφανώς τους το αποδείκνυε με λόγια και με έργα, με σημεία και θαυμαστά γεγονότα, εκείνοι έλεγαν: « δείξε μας ένα σημάδι από τον ουρανό να σε πιστέψουμε» (Ματθ. 16, 1) και ας έκανε πριν το φοβερό θαύμα του χορτασμού των πέντε χιλιάδων ανδρών με δύο ψάρια και πέντε αρτίδια.

Το ίδιο και οι πολιτικοί άρχοντες δεν Τον δέχθηκαν. Ο Ηρώδης μάλιστα για να απαλλαγεί από την πιθανή παρουσία Του, τότε που ήταν νήπιο, έδωσε εντολή να σφαγούν στη Βηθλεέμ όλα τα νήπια κάτω από δύο χρονών. Αλλά ούτε οι άλλοι άνθρωποι του λαού Τον δέχθηκαν και ενώ την μια ημέρα Τον επευφημούσαν και Το ζητωκραύγαζαν κατά την είσοδό Του στα Ιεροσόλυμα, μετά την Ανάσταση του Λαζάρου, σε λίγες μέρες φώναζαν: « άρον, άρον σταύρωσον Αυτόν> (Ιω. 19, 15).

Έτσι δεν υπήρχε κανένα περιθώριο για να συνεννοηθούν οι άνθρωποι της εποχής Του, αλλά και όλων των εποχών με το Χριστό. Για αυτό ο Χριστός, σεβόμενος πλήρως την ελευθερία μας, για να μη μας αναγκάσει να Τον δεχθούμε, ανέβηκε στο Σταυρό.

Διάλεξε μάλιστα τον πιο ατιμωτικό, τον πιο εξευτελιστικό θάνατο. Στην εποχή Του όποιος καταδικαζόταν σε σταυρικό θάνατο, θεωρούταν ότι δεν άξιζε καν να τον θάψουν. Τον άφηναν να τον φάνε τα όρνια. « Καταραμένος είναι αυτός που πεθαίνει πάνω στο ξύλο» (Γαλ. 3, 13). Και όχι μόνο ο τρόπος με τον οποίον σταυρώθηκε ο Κύριός μας, ο Σωτήρας και Λυτρωτής μας αλλά και όλα όσα προηγήθηκαν της σταύρωσης ήταν μια πρόκληση στην ανθρώπινη λογική, στην ανθρώπινη « αξιοπρέπεια».

Ας αφήσουμε όμως τον ευαγγελιστή Ματθαίο να μας περιγράψει όλο το «μεγαλείο» των εξευτελισμών που υπέστη ο Κύριος για να περισώσει τη δική μας αξιοπρέπεια, αλλά και για να μας αφήσει παράδειγμα τελείας ταπεινώσεως. « Οι στρατιώτες έφεραν τον Ιησού στην εσωτερική αυλή, εκεί που είναι το διοικητήριο και φώναξαν όλη τη φρουρά τον έντυσαν με κόκκινο μανδύα, έπλεξαν ένα ακάνθινο στεφάνι και του το φόρεσαν στο κεφάλι σαν στέμμα. Κατόπιν άρχισαν να Τον χαιρετούν « Ζήτω ο βασιλιάς των Ιουδαίων!». Τον χτυπούσαν στο κεφάλι με καλάμι, τον έφτυναν και γονατιστοί τον προσκυνούσαν. Και αφού τον περιπαίξανε, του έβγαλαν τον κόκκινο μανδύα, τον έντυσαν με τα ρούχα του και τον πήγαν να τον σταυρώσουν.» (Ματθ. 15, 17-20)

Όλοι αυτοί οι εξευτελισμοί, είναι τα όπλα με τα οποία ο Χριστός συνέτριψε το κράτος του εγωισμού, της αλαζονείας, του ναρκισσισμού.

Όλος ο αγώνας, όλη προσπάθεια, όλη η μόρφωση του μεταπτωτικού ανθρώπου θα πρέπει να είναι πως θα χτυπήσει και θα συντρίψει το οικοδόμημα του εγωισμού, πώς θα απαλλαγεί και θα ξεφύγει από τον ναρκισσισμό και την υποκρισία, που είναι οι πιο ύπουλες μορφές του.

Όλο το οικοδόμημα που έκτισε και κτίζει ο άνθρωπος με τις φιλοσοφίες, τις θρησκείες, τις θεωρίες, τα διάφορα κοινωνικά συστήματα, καθώς και με τις κατακτήσεις τις τεχνολογίας, ακόμη και με τα έργα του πολιτισμού για τα οποία τόσο καμαρώνει ο σημερινός άνθρωπος, είναι θεμελιωμένα σ’ ένα πολύ μεγάλο μέρος, στην αλαζονεία και στον εγωισμό του ανθρώπου.

Το ότι είναι θεμελιωμένα εκεί, φαίνεται από το ότι τα περισσότερα από αυτά εξυπηρετούν την ιδιοτέλεια και το ατομικό συμφέρον και απουσιάζει η αληθινή αγάπη και το Πνεύμα του Χριστού.

Όμως η ουσία και το αληθινό νόημα της ζωής στον μεταπτωτικό άνθρωπο είναι η σχέση του με το Χριστό.

Η σχέση αυτή είναι πάνω από νόμους, από ηθικές διδασκαλίες, από φιλοσοφικές θεωρίες, από κοινωνικά συστήματα, ακόμη πάνω και από τη ζωή αυτή.

Γι’ αυτό λέγει ο Χριστός:» Αν κάποιος έρχεται κοντά μου και δε μισεί τον πατέρα του και τη μητέρα του, την γυναίκα του και τα παιδιά του, τους αδελφούς και τις αδελφές του, ακόμη και την ίδια του τη ζωή δεν μπορεί να είναι μαθητής μου» (Λουκ. 14, 26). Το μίσος εδώ δεν έχει καμία σχέση με το παθολογικό μίσος, το οποίο είναι φοβερό πάθος, αλλά με την έννοια της μη εξάρτησης από όλους αυτούς. Όποιος δηλαδή επενδύει και εξαρτιέται από πατέρα, από μητέρα, από τα παιδιά του, από τα αδέλφια του και από τον εαυτό του, δε βρίσκει το Χριστό.

Όποιος γνώρισε το Χριστό και απέκτησε σχέση, κοινωνία αγάπης μαζί Του, έγινε αληθινός και ολοκληρωμένος άνθρωπος.

Η γνώση του Χριστού δεν είναι μια εγκεφαλική γνώση και κατανόηση, που τη μαθαίνει κάποιος με τη σπουδή και τη μελέτη πνευματικών βιβλίων, αλλά μια υπαρξιακή συμμετοχή στη ζωή Του. Είναι αυτό που λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος: «γνωρίζω τα θεία, σημαίνει μετέχω στα θεία». Γι αυτό ο Χριστός ζήτησε όχι μόνο να Τον πιστέψουμε, αλλά να κοινωνήσουμε το σώμα Του και το αίμα Του, για να έχουμε μετοχή στην αιώνια ζωή Του.

Ο Χριστός όχι μόνο σταυρώθηκε και θυσιάστηκε για να απαλλαγούμε εμείς από την τυραννία του εγωισμού και των παθών, αλλά αναστήθηκε και με την ανάστασή Του συνανέστησε την αμαρτωλή πεσμένη ανθρώπινη φύση, συνανέστησε όλη την κτίση, όλη την οικουμένη, και νίκησε το θάνατο « γιορτάζουμε τη νέκρωση του θανάτου και την καθαίρεση του διαβόλου, άλλης ζωής, απαρχής της αιωνίου και με ανείπωτη χαρά υμνούμε τον Αίτιο, τον μόνο Ευλογητό από τους Πατέρες, Θεό τον Υπερένδοξο», ψάλει η εκκλησία μας στον αναστάσιμο κανόνα.

Πάτησε και νίκησε το θάνατο και κατήργησε το διάβολο τον μεγάλο εχθρό του ανθρωπίνου γένους ο οποίος μας ξεγέλασε και μας έριξε, με τη δική μας θέληση, στα φοβερά νύχια του εγωισμού, που είναι το σώμα της αμαρτίας.

Ο διάβολος, πλέον, αν θελήσουμε να συνεργαστούμε με το Χριστό, δεν έχει καμία εξουσία πάνω μας.

Ενώ πριν να έλθει ο Χριστός στον κόσμο είχε απόλυτη εξουσία πάνω στην ανθρώπινη φύση ακόμη και στις ψυχές που βρισκόταν στον Άδη. Μετά την Ανάστασή Του δεν έχει καμία εξουσία, ο διάβολος. Του τις αφαίρεσε όλες ο Χριστός.

Αυτήν την έννοια έχει η αναφορά του Αγίου Ιωάννου του θεολόγου και Ευαγγελιστού στην Αποκάλυψη: « Και αιχμαλώτισε το δράκοντα, το φίδι το αρχαίο που είναι ο διάβολος και ο σατανάς που παραπλανάει την οικουμένη και το έδεσε για χίλια χρόνια και το έριξε στην άβυσσο (Αποκ. 20, 2). Τα χίλια χρόνια, σύμφωνα με την ερμηνεία των Αγίων Πατέρων, δεν είναι αυτό που λέγουν οι χιλιαστές, ότι θα έλθει ο χριστός και θα βασιλεύσει μαζί τους για χίλια χρόνια. Τα χίλια χρόνια συμβολίζουν μια μεγάλη χρονική περίοδο από την πρώτη μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού. Κατά την οποία περίοδο με την Παρουσία του Χριστού στα ανθρώπινα πράγματα, στην ανθρώπινη ιστορία, ο διάβολος και οι δαίμονες για εκείνους που έχουν ζωντανή σχέση με το Χριστό καταργούνται. Έτσι ο πραγματικός Χριστιανός δεν έχει να φοβηθεί ούτε μαγεία, ούτε βασκανία, ούτε κανένα άλλο κακό.

Τα μόνο το οποίο θα πρέπει να φοβόμαστε είναι η αμαρτία και το σώμα της αμαρτίας, που είναι ο εγωισμός, η αλαζονεία και ο ναρκισσισμός.

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

　

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’

Η λειτουργία και η εξέλιξη της προσωπικότητας του ανθρώπου στην παρούσα φάση.

Η προσωπικότητα του ανθρώπου μετά την πτώση στην αμαρτία και την έξοδο του ανθρώπου από τον Παράδεισο μπήκε σε μια παράξενη φάση. Από το ένα μέρος διατήρησε τα χαρίσματα που δόθηκαν από το Θεό, τα οποία όμως παραμορφώθηκαν και αλλοιώθηκαν. Από το άλλο μέρος τώρα, τα πάθη κατέκλυσαν το χώρο της ψυχής με πρώτο και κύριο τον εγωισμό.

Έτσι καλείται και πάλι ο άνθρωπος και μετά την πτώση, να συνεργασθεί με το Θεό για να κατακτήσει τις αρετές, οι οποίες όμως αρετές δεν είναι ο τελικός στόχος. Αυτές είναι οι δρόμοι και τα μέσα για να φθάσουμε στο σκοπό. Και αυτός ο σκοπός είναι η ένωση με το Χριστό, η χριστοποίηση και η θεοποίηση.

Το ζητούμενο δηλαδή στη ζωή μας, είναι όχι να γίνουμε μόνο καλοί άνθρωποι, αλλά να γίνουμε καλοί, κατάλληλοι, ανοιχτοί για να εισοδεύσει ο Χριστός στην καρδιά μας. Όπως ο ίδιος μας είπε: « Ιδού! Στέκομαι μπροστά στην πόρτα και χτυπώ. Αν κάποιος ακούσει τη φωνή μου και μου ανοίξει την πόρτα, θα μπω μέσα και θα δειπνήσω μαζί του και αυτός μαζί μου.» (Αποκ. 3, 20)

Όταν π.χ έχει κάποιος μια αρετή, έχει αγάπη, που είναι η κορωνίδα όλων των αρετών, τότε έχει πόρτα ανοιχτή στην καρδιά του, από την οποία θα μπει ο Χριστός.

Από μόνη της όμως η αγάπη, ή οποιαδήποτε άλλη αρετή δε μας σώζει, δε μας ενώνει με το Χριστό. Όταν όμως έχουμε αγάπη στην καρδιά και ζητήσουμε τη Χάρη του Χριστού, τότε ο Θεάνθρωπος βρίσκει έτοιμη ανοιχτή την καρδιά μας, στέλνει το έλεός Του, τη χάρη Του και μας σώζει, δηλαδή έρχεται και ενώνεται μαζί μας.

Έτσι οδηγούμαστε στη σωτηρία και σωτηρία είναι η ένωση με το Θεό. Αυτός ήταν ο αρχικός προορισμός, ο οποίος συνεχίζει να παραμένει ο ίδιος στόχος και σκοπός της ζωής μας.

Επειδή όμως αυτός ο στόχος και σκοπός χάθηκε από τον ορίζοντα της σημερινής κοινωνίας που ζούμε. Χάθηκε από την παιδεία, χάθηκε από την πολιτική και τον πολιτισμό μας, χάθηκε ακόμη και από την οικογένειά μας, γι’ αυτό χρειάζεται να ξεκαθαρίσει το ζοφερό τοπίο του ορίζοντα μπροστά μας, για να μπορέσουμε να δούμε και πάλι το στόχο. Είναι ανάγκη οπωσδήποτε να λειτουργήσει αυτό το ενδεχόμενο, να φανερωθεί ο Χριστός στη ζωή μας.

Χωρίς τη βοήθεια και την παρέμβαση του Χριστού δεν υπάρχει προοπτική, δεν υπάρχει μέλλον, δεν υπάρχει αληθινή ζωή.

Χρειάζεται να αγωνισθούμε ο καθένας στο χώρο του, στην οικογένειά του, στη σχέση του, στην εργασία του, στην επικοινωνία του με τους άλλους για να επικρατήσει το Πνεύμα του Χριστού, να επικρατήσει το πνεύμα της αγάπης και των αρετών, που μας χάρισε ο Θεός.

Καλούμαστε να εργασθούμε για την οικοδομή της προσωπικότητας μας και την οικοδομή του σώματος της Εκκλησίας του Χριστού, που είναι οι συνάνθρωποί μας, εκείνους που η Πρόνοια του Θεού μας αναθέτει.

　

　

　

　

　

　

1. Το πρώτο ξεκίνημα

Η ανθρώπινη προσωπικότητα αρχίζει την πορεία της στον κόσμο αυτό, από τη στιγμή της σύλληψης της σχέσης.

Όπως η δημιουργία του κόσμου από το Θεό άρχισε με το φως «και είπε ο Θεός ας γίνει φως, και έγινε φως» (Γεν. α, 2). Από τότε άρχισε όλη η δημιουργία. Έτσι και στη δημιουργία της προσωπικότητας του ανθρώπου, που είναι σε μικρογραφία η περίληψη του σύμπαντος, όλα αρχίζουν από την πρώτη στιγμή της σχέσης των δύο, του άνδρα και της γυναίκας, του αγοριού και του κοριτσιού. Έχει πολύ μεγάλη σημασία, τι είδους σχέση είναι αυτή η συνάντηση, ή τι ζητάνε αυτοί οι δύο από αυτήν τη σχέση.

Είναι καθαρά βιολογικό γεγονός, για την ικανοποίηση του γενετησίου ενστίκτου; Γιατί αν είναι αυτού του είδους η σχέση τότε αρχίζει να λειτουργεί η έκπτωση της προσωπικότητας του ανθρώπου στη ζωώδη και ενστικτώδη παθολογική κατάσταση και αυτή η σχέση δεν έχει τίποτα το ουσιαστικό να δώσει, ούτε σαν επικοινωνία προσώπων, ούτε σαν προοπτική.

Για να λειτουργήσει η αληθινή προσωπικότητα πρέπει να υπάρχουν σωστές προϋποθέσεις. Να υπάρχει συναίσθημα, να υπάρχει αγάπη μέσα στις καρδιές των δύο.

Για το σκοπό αυτό η ίδια η Πρόνοια του Θεού φρόντισε να λειτουργεί το υπέροχο συναίσθημα που λέγεται έρωτας. Ο οποίος έρωτας, θέλει η Πρόνοια του Θεού, να είναι μοναδικός και ανεπανάληπτος. Ο άνθρωπος δηλαδή, μια φορά ερωτεύεται πραγματικά στη ζωή του, ενώ όλες οι άλλες φορές που νομίζει ότι ερωτεύεται, είναι ψεύτικες απομιμήσεις και όχι αληθινός έρωτας. Αυτό γίνεται γιατί ο Θεός έπλασε έναν άνδρα για μια γυναίκα και μια γυναίκα για έναν άνδρα, τη μοναδικότητα δηλαδή της σχέσης και του έρωτα και αυτό για να λειτουργήσει όσο το δυνατόν τελειότερα η οικογένεια, η οποία είναι η βάση για τη δημιουργία ακέραιης και ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Για αυτό τονίζει ένας σύγχρονος γέροντας απευθυνόμενος σε κάποιο νέο:» Πρόσεξε που θα δώσεις τον έρωτά σου, να τον δώσεις εκεί που θα βρει ανταπόκριση, που θα βρει καταξίωση, γιατί αν τον δώσεις εκεί που θα γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης ή δεν υπάρχει προοπτική ανταπόκρισης, τότε θα μείνεις σε όλη σου τη ζωή συναισθηματικά ανάπηρος και θα νοιώθεις ανολοκλήρωτος και δυστυχισμένος». Οπότε το ζητούμενο είναι να υπάρχει αληθινός έρωτας και από τους δύο.

Βέβαια πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο ανθρώπινος έρωτας όσο δυνατός και αν είναι, έχει ημερομηνία λήξεως και δόθηκε από την Πρόνοια του Θεού ως δόλωμα για να πιαστεί ο νέος ή η νέα στα δίχτυα της αληθινής αγάπης.

Και αληθινή αγάπη σημαίνει θυσία, συγκατάβαση, συγχώρεση, κατανόηση, εμπιστοσύνη, σεβασμό, πιστότητα, υπομονή, ταπείνωση. Αυτά όμως είναι πνευματικά στοιχεία στην ανθρώπινη προσωπικότητα τα οποία είναι οπωσδήποτε απαραίτητα για να λειτουργήσει σωστά μια καλή σχέση, και αυτό είναι το ζητούμενο.

Για να δημιουργηθεί δηλαδή μια καλή προσωπικότητα στο νέο άνθρωπο που θα έλθει στον κόσμο, χρειάζεται σαν προϋπόθεση να υπάρχει και ο έρωτας των δύο και τα πνευματικά στοιχεία της αληθινής αγάπης και η μοναδικότητα της σχέσης.

Ένας Αμερικανός επιστήμονας, ειδικός σε θέματα γάμου, έδωσε τα αποτελέσματα μιας έρευνας που έκανε για το πώς λειτουργούν οι άνθρωποι μέσα στη σχέση και στο γάμο, τα οποία είναι εντυπωσιακά και τα οποία φανερώνουν πόσο σπουδαίες και σοφές είναι οι θέσεις της Εκκλησίας του Χριστού πάνω στα θέματα αυτά.

Αναφέρει, λοιπόν, ο ειδικός αυτός επιστήμονας: « Αν κάποιος έχει πριν να παντρευτεί δέκα σχέσεις με διαφορετικούς συντρόφους και παντρευτεί το δέκατο, τότε δεν παντρεύεται μόνο αυτόν, αλλά και όλους τους άλλους και κυρίως εκείνον που συνδέθηκε συναισθηματικά περισσότερο μαζί του. Και όταν αυτοί που παντρευτήκανε θα συνευρίσκονται ερωτικά, σε ποσοστό 70% για τη γυναίκα και 30% για τον άνδρα, με τη φαντασία θα σκέφτονται εκείνον με τον οποίον συνδέθηκαν συναισθηματικά. Και αν αυτός δεν είναι εκείνος που παντρεύτηκαν, τότε θα είναι σε όλη τους τη ζωή διασπασμένοι συναισθηματικά και δυστυχισμένοι.». Έτσι, καταλήγει, κάποιος στο συμπέρασμα ότι η Εκκλησία σοφά διδάσκει τη μοναδικότητα της σχέσης και το αδιάλυτο του γάμου, που είναι η βάση για να λειτουργήσει η προσωπικότητα του ανθρώπου.

Η αγάπη, η οποία ξεκινάει από το πρώτο σκίρτημα της καρδιάς, θα πρέπει να διατηρείται και να αυξάνει σε όλη τη διάρκεια του γάμου. Είναι αυτό που ορκιζόταν παλιότερα και ελάχιστα σήμερα οι ερωτευμένοι, ότι η αγάπη τους θα κρατήσει αιώνια.

Διαφορετικά όταν εκπέσει σε μια σαρκική και συμβατική σχέση, τότε έχουμε νόμιμη και μόνιμη πορνεία και μέσα στο γάμο, με αρνητικές συνέπειες για την προσωπικότητα του παιδιού.

Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια ξεκινάει η δημιουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας. Όταν το παιδί που θα γεννηθεί είναι πράγματι καρπός του αληθινού έρωτα, της πραγματικής αγάπης, τότε μπαίνουν οι σωστές προϋποθέσεις για να λειτουργήσει η προσωπικότητα του παιδιού, διαφορετικά θα επαληθεύεται η ανήθικη και διεστραμμένη πράξη του δικτάτορα Χίτλερ, ο οποίος πήρε δυνατούς, έξυπνους, ψηλούς άνδρες και τους έβαλε να συνευρεθούν «ερωτικά» με όμορφες, ψηλές, έξυπνες γυναίκες για να δημιουργήσει, όπως φανταζόταν, την Άρια Φυλή, την τέλεια, έξυπνη και δυνατή φυλή. Από αυτήν όμως την ανήθικη πράξη, βγήκαν τα Ες-Ες άνθρωποι τέρατα, χωρίς συναισθήματα, χωρίς ανθρωπιά, χωρίς αγάπη.

　

　

　

　

　

　

2. Η έγγαμη συζυγική ζωή.

Ο πιο ιδανικός χώρος μέσα στον οποίο τιθασεύεται και συντρίβεται ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός του ανθρώπου είναι ο γάμος, η συζυγία, η σχέση.

Στο μεταπτωτικό άνθρωπο αυτό είναι η πιο δύσκολη κίνησή του, να βγει από το ναρκισσισμό του και να συναντήσει, να ανοιχθεί και να ενωθεί με τον άλλον.

Θα πει κάποιος: « Τόσοι και τόσοι παντρεύονται κάθε λίγο. Όλοι αυτοί δε συναντιόνται, δεν ενώνονται μεταξύ τους;»

Παντρεύονται πάρα πολλοί, αλλά ελάχιστοι γνωρίζονται πραγματικά και ενώνονται αληθινά μεταξύ τους.

Όπου ο ένας να βλέπει το αληθινό πρόσωπο του άλλου και όχι την προέκταση του ναρκισσιστικού εαυτού του, που συνήθως γίνεται. Αληθινή ένωση και αληθινή γνωριμία σημαίνει να μπορώ να δω το πρόσωπο του άλλου, να γνωρίσω τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός και όχι αυτό που πολλές φορές βγαίνει από σα μια παθολογική συμπεριφορά, αυτό που η αμαρτία αλλοίωσε και διέστρεψε.

Στην ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται μια ωραία λέξη για να δηλώσει αυτήν τη συνάντηση, αυτήν την ένωση, η λέξη ανδρόγυνο. Οι δύο πλέον γίνονται ένας, ο ένας συμπληρώνει τον άλλον. Ο ένας είναι το ένα μισό και ο άλλος το άλλο μισό, «το έτερον ήμισυ», όπως λέγεται.

Η ίδια η Πρόνοια του Θεού «πήρε» μερικά στοιχεία από την προσωπικότητα του άνδρα και τα «έκρυψε» μέσα στην προσωπικότητα της γυναίκας και από τη γυναίκα «πήρε» μερικά στοιχεία και τα «έκρυψε» μέσα στην προσωπικότητα του άνδρα, έτσι ώστε αυτοί οι δύο να νοιώθουν ολοκληρωμένοι και ευτυχισμένοι, όταν ο ένας ανακαλύπτει τα στοιχεία του στον άλλον. Αυτό γίνεται μόνον όταν αυτοί οι δύο είναι μαζί, είναι ενωμένοι και αγαπημένοι.

Για αυτό το μεγαλύτερο δώρο της ζωής στον άνδρα είναι η γυναίκα του και στη γυναίκα ο άνδρας της, και όταν αυτή η σχέση, η ένωση λειτουργήσει σωστά, η οικογένεια γίνεται αληθινός Παράδεισος.

Για να γίνει όμως αυτό πραγματικότητα είναι ανάγκη να υπερβεί κάποιος την ανθρώπινη, εγωιστική και εμπαθή φύση του, να διαθέτει όλες τις αρετές και να μην έχει κανένα πάθος, το οποίο να τον υποδουλώνει. Αν υπάρχει, έστω και ένα πάθος, η ένωση δε λειτουργεί.

Όχι ότι δε θα έχει καμιά ροπή, καμιά επιρροή από τα πάθη, γιατί αυτό είναι αδύνατο στο μεταπτωτικό αμαρτωλό άνθρωπο, ο οποίος έχει μέσα του τη ρίζα όλων των παθών, αλλά μην τον κυριεύει κανένα πάθος.

Κι αυτό μπορεί να γίνει όταν βρίσκεται σ’ ένα διαρκή αγώνα κατά των παθών.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ονόμαζε το γάμο παλαίστρα και τόπο μαρτυρίου, στον οποίο αν μείνει κάποιος αγωνιζόμενος μέχρι το τέλος και κρατήσει την αγάπη ακέραιη και αληθινή κερδίζει και κατακτά, μαζί με την καλή λειτουργία του γάμου και της οικογενείας και την αγιότητα, που είναι ο βασικός σκοπός του γάμου.

Σκοπός δηλαδή του γάμου είναι η αγιότητα, η θέωση, η ένωση με το Νυμφίο Χριστό.

Ο γάμος είναι η δοκιμή, η πρόβα για να προχωρήσει ο άνθρωπος στο μεγάλο και αιώνιο γάμο, τη μεγάλη και αιώνια σχέση, την αιώνια ένωση με το Χριστό.

Όπως πολύ ωραία ψάλλει η Εκκλησία τη μεγάλη Τρίτη: « Τον Νυμφίον, αδελφοί, αγαπήσωμεν, τας λαμπάδας εαυτών ευτρεπίσωμεν, εν αρεταίς εκλάμποντες και πίστει ορθή, ίνα ως αι φρόνιμοι του Κυρίου Παρθέναι, έτοιμοι εισέλθωμεν συν αυτώ εις τους γάμους. Ο γαρ Νυμφίος δώρον ως Θεός, πάσι παρέχει τον άφθαρτον στέφανον» (Όρθ. Μεγ. Τρίτης). Δηλαδή: « Να αγαπήσουμε, αδελφοί, τον νυμφίο, να ετοιμάσουμε τις λαμπάδες μας, με λαμπρές αρετές και με ορθή πίστη έτσι ώστε, όπως οι φρόνιμες Παρθένες, να ετοιμασθούμε και εμείς να μπούμε στους γάμους. Γιατί ο Νυμφίος είναι δώρο και είναι ο Θεός, ο οποίος δίνει το άφθαρτο στεφάνι».

Ο Απόστολος Παύλος ονομάζει την ένωση του άνδρα και της γυναίκας μέσα στο γάμο, μυστήριο μέγα: « Το μυστήριο αυτό είναι μέγα, ανάλογο με το μυστήριο της ένωσης του Χριστού με την Εκκλησία» (Εφες. 5, 32)

Όπως ο Χριστός αγάπησε την Εκκλησία τόσο, ώστε θυσιάστηκε, σταυρώθηκε για αυτήν, ενώθηκε μαζί της και η Εκκλησία, δηλαδή οι Χριστιανοί, έγιναν το Σώμα Του, τα μέλη Του, και εκείνος είναι η κεφαλή, έτσι και στο γάμο, η ένωση του άνδρα με τη γυναίκα σε μια ενότητα και κοινωνία αγάπης έχει τα πνευματικά στοιχεία της ένωσης του Χριστού με την Εκκλησία. Και όπως στη σχέση Χριστού και Εκκλησίας μπαίνει σα βασική προϋπόθεση η θυσία, ο σταυρός, χωρίς σταυρό και θυσία δεν υπάρχει, δε νοείται Εκκλησία, έτσι και στο γάμο χωρίς θυσία και Σταυρό δε λειτουργεί ο γάμος και η σχέση.

Αληθινή σχέση στον αμαρτωλό και εμπαθή άνθρωπο, σημαίνει σταυρική σχέση, σημαίνει θυσία και εκείνος που σταυρώνεται και θυσιάζεται είναι ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός. Όταν αυτά σταματήσουν ή εμποδιστούν να λειτουργήσουν, τότε δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα.

Όσο όμως υπάρχει κρυφός η φανερός εγωισμός, σχέση αληθινή δεν υπάρχει και υπάρχουν δυσκολίες και τεράστια προβλήματα.

Θέλεις αγαπητέ σύζυγε να είσαι αληθινός σύζυγος, σύντροφος; Θα θυσιάζεσαι καθημερινά για τη γυναίκα σου και τα παιδιά σου.

Θέλεις αγαπητή σύζυγε, να είσαι καλή σύζυγος και σύντροφος; Θα θυσιάζεσαι καθημερινά για τον άνδρα σου και τα παιδιά σου.

Αυτό αν κατανοηθεί και η σχέση λειτουργήσει μ’ αυτό το πνεύμα, που είναι το πνεύμα της ταπείνωσης, στον αντίποδα του εγωισμού, του ναρκισσισμού, δε θα υπάρχει μέσα στην οικογένεια κανένα άλυτο πρόβλημα, κανένα αδιέξοδο.

Όλα θα λειτουργούν σε μια οργανική ενότητα. Ο άνδρας θα είναι ο νους, η κεφαλή, η γυναίκα θα είναι η καρδιά, το σώμα. Ο άνδρας θα είναι ο λόγος και η γυναίκα η σάρκωση του λόγου.

Ο Θεός έδωσε ιδιαίτερα χαρίσματα στον άνδρα και ιδιαίτερα χαρίσματα στη γυναίκα. Τα χαρίσματα του άνδρα είναι η γενναιότητα, η αποφασιστικότητα, η ανδρεία, το ηγεμονικό, για να βρίσκει μέσα στη σχέση, το λόγο και τον τρόπο για να λειτουργεί καλά η σχέση.

Τα χαρίσματα της γυναίκας είναι η στοργή, η ευαισθησία, η τρυφερότητα, η ευελιξία κ.ά.

Όταν όμως αυτά τα χαρίσματα, με την παρέμβαση της αμαρτίας χαθούν, τότε λειτουργούν τα αντίστοιχα πάθη.

Ο άνδρας πιο εύκολα ρέπει στο πείσμα, την επιθετικότητα, τη σκληρότητα, τη ξεροκεφαλιά, την επιπολαιότητα, την ανευθυνότητα κ.ά.

Ενώ η γυναίκα ρέπει περισσότερο στη ζήλια, στη μνησικακία, στη γκρίνια, στην καταθλιπτικότητα, στα αισθήματα κατωτερότητας και ενοχής κ.ά .

Για να λειτουργήσει αληθινά και πραγματικά ο γάμος και η σχέση δεν πρέπει να υπάρχουν πάθη, αλλά να υπάρχουν μόνο αρετές. Οι αρετές όμως, όπως τονίσαμε μετά την πτώση του ανθρώπου στην αμαρτία και την απομάκρυνσή του από τον Παράδεισο και την κοινωνία αγάπης του Θεού, αλλοιώθηκαν σε πολύ μεγάλο βαθμό.

Ο μόνος άνθρωπος ο οποίος διαθέτει όλες τις αρετές, όλο τον πλούτο και το θησαυρό των αρετών είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς, ο οποίος από τέλειος Θεός, έγινε τέλειος άνθρωπος και ενώθηκε με την ανθρώπινη φύση. Την παρέλαβε από το βούρκο της αμαρτίας, την καθάρισε από τα πάθη και μας την παρέδωσε τέλεια, χωρίς να έχει ούτε μια κηλίδα, « χωρίς ψεγάδι και ελάττωμα ή κάτι παρόμοιο, αλλά να είναι λαμπρή, καθαρή και αγία» (Εφες. 5, 27).

Εφόσον λοιπόν ο μόνος ο οποίος κατέχει και διαθέτει όλες τις αρετές είναι ο Θεάνθρωπος Ιησούς η πρώτη ενέργεια που πρέπει να κάνουν οι σύζυγοι είναι να βάλουν στην καρδιά τους και στη σχέση τους το Χριστό. Εκείνος αναλαμβάνει με το έλεός Του και το αίμα Του να καθαρίσει και την καρδιά του καθενός από την κόπρο του Αυγείου που συσσώρευσε η αμαρτία και να απαλλάξει τη σχέση από όλα τα εγωιστικά και ναρκισσιστικά στοιχεία, με τα οποία είναι ναρκοθετημένη. Και μέσα από αυτήν τη διαδικασία θα βγει καθαρή η αγάπη και αυτή η αγάπη που χαρίζει ο Χριστός δεν τελειώνει ποτέ. Όταν μ’ αυτές τις προϋποθέσεις αρχίσει να λειτουργεί η σχέση τότε, ποτέ δε νοιώθουν πλήξη οι σύζυγοι μέσα στη σχέση, αλλά λειτουργεί πάντα με το χάρισμα της ανανέωσης και της προοπτικής.

Όχι μόνο αυτό, αλλά μαζί με την αγάπη ο Χριστός δίνει χάρισμα και πάρα πολλά άλλα βασικά στοιχεία που χρειάζεται η σχέση. Δίνει διάκριση, δίνει ταπείνωση, δίνει υπομονή, δίνει έμπνευση, δίνει συγχωρητικότητα, δίνει συγκατάβαση, δίνει σεβασμό, δίνει πιστότητα, δίνει ελπίδα και ότι άλλο χρειάζεται κάθε ώρα και στιγμή.

Το να προσπαθήσει κάποιος μόνος του κατά την κρίση του, χωρίς τη βοήθεια και την παρέμβαση του Χριστού να λειτουργήσει τη σχέση του, όσο τέλεια θεωρητικά κι αν προσπαθήσει να την οργανώσει, θα τον προλάβουν οι εξελίξεις και τα γεγονότα και θα βρεθεί αντιμέτωπος με τις δυσκολίες, τις οποίες δε θα μπορεί να προβλέψει, θα συγχυσθεί και θα απελπιστεί.

Ενώ όταν έχουν οι σύζυγοι οργανική σχέση με το Χριστό, μέσα από την προσευχή, τη μετάνοια, την εξομολόγηση, τη Θεία Κοινωνία, τότε ο Χριστός σε κάθε δύσκολη στιγμή θα τους δίνει λύσεις, που ποτέ δεν είχαν φαντασθεί, ποτέ δεν είχαν υπολογίσει, ότι είναι δυνατόν να υπάρχουν αυτές οι λύσεις.

Όμως δυστυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα, αλλά και σε όλες τις εποχές προτιμούν να γκρεμοτσακίζονται, να ναυαγούν, να θλίβονται και να υποφέρουν, να οδηγούνται στη διάλυση του γάμου και της σχέσης, παρά να εγκαταλείψουν τον εγωισμό τους, το ναρκισσισμό τους.

Λόγω αυτών, η κοινωνία μας έχει γεμίσει ναυάγια, παραπαίει και εκφυλίζεται συνεχώς.

Αν θέλουμε όμως να πάμε ένα βήμα μπροστά, εκείνο που έχουμε να κάνουμε, και να κάνουν οι σύζυγοι, είναι να αγωνιζόμαστε συνέχεια να είμαστε ενωμένοι με το Χριστό, για να μη μας καταλάβει ο εγωισμός. Να τα δεχόμαστε όλα με υπομονή και ταπείνωση. Τα υπόλοιπα θα τα κάνει ο Χριστός.

　

　

　

　

　

3. Η πιο δύσκολη σχέση νύφης- πεθεράς.

Όταν οι δύο σύζυγοι καλλιεργήσουν την μεταξύ τους αγάπη, τότε οι δυσκολίες στις σχέσεις τους με τα άλλα πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος και των δύο εύκολα αντιμετωπίζονται.

Παρόλα όμως αυτά, επειδή ζούμε τη ζοφερή πραγματικότητα της πτώσεως, υπάρχουν πολλές φορές μεγάλες δυσκολίες και προβλήματα κυρίως με την ανάμιξη των γονιών του ζευγαριού στη μεταξύ τους σχέση, τη λειτουργία του γάμου και της νέας οικογένειας.

Το μεγαλύτερο από αυτά τα προβλήματα όπως έχει αποδειχθεί στην πράξη είναι η σχέση νύφης- πεθεράς.

Και είναι δύσκολη αυτή η σχέση γιατί είναι μια καθαρά πνευματική σχέση. Και είναι πνευματική γιατί εκείνο που συνδέει τη νύφη με την πεθερά δεν είναι ο δεσμός αίματος ο οποίος υπάρχει ανάμεσα στην κόρη και τη μάνα, όπου εκεί λειτουργεί εύκολα η φυσική αγάπη. Για να λειτουργήσει όμως η σχέση ανάμεσα σε νύφη- πεθερά είναι ανάγκη να λειτουργήσουν οι πνευματικοί νόμοι, οι οποίοι προϋποθέτουν ψυχική και πνευματική καλλιέργεια και στους δύο. Να υπάρχει δηλ. ανιδιοτελής αγάπη, ταπείνωση, συγχωρητικότητα, να υπάρχει κατανόηση και αποδοχή της διαφορετικής νοοτροπίας του άλλου, να υπάρχει επιείκεια και σεβασμός. Στοιχεία τα οποία δυστυχώς δεν τα συναντά κανείς εύκολα στο σημερινό κυρίως άνθρωπο.

Γι’ αυτό, κατά την ταπεινή μου γνώμη, το ποσοστό των σχέσεων νύφης- πεθεράς που καταφέρνουν να αναπτύξουν τη μεταξύ τους αληθινή αγάπη είναι κάτω από πέντε τοις εκατό. (5%). Οι υπόλοιπες περιπτώσεις δεν μπορούν να επικοινωνήσουν καλά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλές εντάσεις με άμεση επίπτωση στην ανάπτυξη υγιούς προσωπικότητας του παιδιού.

Για να λειτουργήσει σωστά, πάνω σε υγιείς βάσεις η σχέση μεταξύ νύφης και πεθεράς είναι ανάγκη οπωσδήποτε να τηρηθούν μερικές βασικές αρχές και κανόνες καλής επικοινωνίας, τους οποίους οφείλουν να γνωρίζουν και να τηρούν και η νύφη και η πεθερά.

Ο πρώτος βασικός κανόνας είναι ότι το νέο ζευγάρι αναλαμβάνει την πλήρη ευθύνη και έχει τον πρώτο και κύριο λόγο για ότι αφορά τη δημιουργία και την ανάπτυξη της νέας οικογένειας. Ο ρόλος των γονέων και των δύο, όσον αφορά τον προσανατολισμό που θα ακολουθήσει η νέα οικογένεια από εκεί και ύστερα, την οποιαδήποτε καθοδήγησή τους, τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, έχει λήξει οριστικά και αμετάκλητα μόλις γίνει ο γάμος.

Όλη η ευθύνη τους είναι μέχρι να τελειώσουν όλες οι διαδικασίες του γάμου. Από εκεί και ύστερα αναλαμβάνουν το τιμόνι της πορείας της νέας οικογένειας, οι ίδιοι οι νέοι σύζυγοι. Οι γονείς πλέον δεν έχουν κανένα λόγο και καμία ευθύνη. Παραχωρούν όλη τη δυνατότητα στο νέο ζευγάρι να αποφασίσει με ποιο τρόπο θα λειτουργήσει η οικογένειά τους, πάνω σε ποιες αξίες και αρχές και δεν επιτρέπεται καμία παρέμβαση, γιατί εκείνοι (οι νέοι γονείς) θα αναλάβουν την πλήρη ευθύνη για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών που θα γεννηθούν και είναι οι μόνοι που ρυθμίζουν τα πράγματα, όσο μικροί και ανώριμοι κι αν είναι.

Οι γονείς του ζευγαριού ως παππούδες και γιαγιάδες πλέον μόνο βοηθούν και συμπαραστέκονται όταν τους ζητηθεί βοήθεια και ποτέ δεν αποφασίζουν και δεν τους επιβάλλουν τίποτα, όσο κι αν αυτό που βλέπουν δεν τους αρέσει.

Μια δεύτερη βασική αρχή είναι ότι η νύφη είναι η βασίλισσα, η νέα αρχόντισσα του σπιτιού. Εκείνη οφείλει να ρυθμίζει τα πράγματα για να λειτουργήσει όσο το δυνατόν καλύτερα η σχέση με την πεθερά της.

Όσο μικρή κι αν είναι στην ηλικία, εκείνη δίνει τις κατευθύνσεις, εκείνη επιλέγει το στήσιμο του σπιτιού, το νοικοκυριό, τα έπιπλα, το στόλισμα και την περιποίηση της κατοικίας. Εκείνη, μαζί με τον άνδρας της, έχει όλη την ευθύνη για τον τρόπο διαπαιδαγώγησης των παιδιών.

Η πεθερά θα πει τη γνώμη της, τη συμβουλή της μόνο όταν της ζητηθεί.

Αυτό ίσως να φαίνεται ανάποδο, δηλαδή το πως μια κοπελίτσα είκοσι χρονών θα έχει τον πρώτο και κύριο λόγο και μια «σεβαστή» κυρία πενήντα και εξήντα χρονών θα σιωπά και θα κάνει υπακοή. Αυτή όμως είναι η ορθόδοξη άποψη και πρακτική. Γιατί το ζητούμενο στην Ορθόδοξη Χριστιανική πρακτική δεν είναι να τηρηθούν μερικοί κοσμικοί νόμοι, που έχουν κατά κανόνα μέσα τους εγωισμό και αλαζονεία, αλλά το ζητούμενο είναι να επικρατήσει η ταπείνωση και η αγάπη και όχι το «δίκιο» του μεγαλύτερου. Ο μεγαλύτερος οφείλει να δώσει το παράδειγμα της ταπείνωσης, της υπακοής και της αγάπης.

Όπως ο Χριστός, ο οποίος παρόλο που ήταν και είναι ο Τέλειος και Παντοδύναμος Θεός, ήλθε να μας διακονήσει: « Δεν ήλθα να με διακονήσουν, αλλά να διακονήσω τους άλλους και να θυσιάσω τη ζωή μου για τους άλλους»(Ματθ. 20,28).

Έτσι και η πεθερά και γενικά ο ώριμος και στη σωματική και στην πνευματική ηλικία άνθρωπος, για να είναι ευεργετικός οφείλει να διδάσκει έμπρακτα, με το δικό του δηλαδή παράδειγμα, όπως ο Χριστός, την υπακοή, την ταπείνωση και την ανιδιοτελή και αληθινή αγάπη, η οποία στο μεταπτωτικό άνθρωπο σημαίνει θυσία, σημαίνει σταυρός.

Η τιμή και η αξιοπρέπεια μπερδεύτηκαν με τον εγωισμό και την αλαζονεία και ξεθώριασαν τόσο πολύ, ώστε έχασαν τελείως το νόημά τους. Γι’ αυτό δημιουργούνται όλα αυτά τα προβλήματα στις ανθρώπινες σχέσεις, και μόνο η ταπείνωση και η αγάπη περισώζει την ανθρώπινη προσωπικότητα.

Μια Τρίτη βασική αρχή είναι ότι η νύφη έχει την ευθύνη για να υπάρχει καλή σχέση με την πεθερά. Όταν η πεθερά είναι καλή και συνεργάσιμη, τότε τα πράγματα λειτουργούν εύκολα και δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Όταν όμως η πεθερά είναι ιδιότροπη, ιδιόρρυθμη, αλαζονική, τότε χρειάζεται συντονισμένη και επίπονη προσπάθεια για να λειτουργήσει η σχέση. Υπάρχει συνήθως η κακή νοοτροπία, όταν η πεθερά εκδηλώσει οποιαδήποτε αρνητική συμπεριφορά, τότε χαρακτηρίζεται αμέσως «κακιά» πεθερά και αρχίζουν οι προστριβές και οι συγκρούσεις με άσχημα αποτελέσματα για όλη τη νέα οικογένεια.

Εκεί χρειάζεται δουλειά, επιμονή και υπομονή, συντονισμένες και μελετημένες κινήσεις για να έλθει το καλό αποτέλεσμα.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Ο Κώστας, ένας νέος είκοσι οκτώ χρονών, ψηλός, όμορφος, με αθλητικό σώμα, γνωρίσθηκε με τη Μαρία, μια κοπέλα είκοσι δύο ετών, σχετικά κοντή στο ανάστημα, μελαχρινή προς το μαύρο, όχι ιδιαίτερα όμορφη στο σώμα, αλλά πολύ όμορφη στη ψυχή. Τα ιδιαίτερα ψυχικά και πνευματικά χαρακτηριστικά κυρίως, εντυπωσίασαν τον Κώστα και την ερωτεύτηκε. Έτσι, αφού γνωρίστηκαν καλά, αποφάσισαν να παντρευτούν και πήγε τη Μαρία στους γονείς του.

Εκείνοι αντέδρασαν υπερβολικά και δε συμφωνούσαν καθόλου με αυτό το γάμο, γιατί θεωρούσαν ότι ο γιος τους ήταν πολύ καλύτερος και του ταίριαζε μια καλύτερη γυναίκα.

Όμως τα παιδιά δεν πτοήθηκαν μπροστά σ’ αυτή την αντίδραση και προχώρησαν στο γάμο, παρά την αντίθετη γνώμη των γονιών του Κώστα.

Μετά το γάμο, χρειάστηκαν οι νιόπαντροι να μείνουν ένα χρονικό διάστημα στο πατρικό σπίτι του Κώστα. Στην αρχή οι γονείς του, δηλαδή τα πεθερικά, της συμπεριφερόταν πολύ άσχημα, της κακομιλούσαν και την εξευτέλιζαν με το παραμικρό. Εκείνη όμως δεν πτοήθηκε και αποφάσισε να τους αντιμετωπίσει θετικά.

Έτσι εφήρμοσε ένα σχέδιο με το οποίο πέτυχε να αλλάξει το αρνητικό κλίμα που ήταν εναντίον της και τελικά να γίνει πολύ θετικό για εκείνη.

Κάθε πρωί, μόλις σηκωνόταν, επεδίωκε να πλησιάζει τα πεθερικά της και να τους μιλάει με πολύ εγκαρδιότητα και φιλικότητα. « Καλημέρα μπαμπά, καλημέρα μαμά, πώς κοιμηθήκατε; Τι θα θέλατε να σας κάνω; Καφέ, τσάι, πρωινό, ότι θέλετε». Εκείνοι στην αρχή κρατούσαν «μούτρα», δεν της μιλούσαν καθόλου ευγενικά και της έλεγαν « από σένα δε θέλουμε τίποτα». Την άλλη μέρα το πρωί και πάλι τα ίδια. Το στοίχημα που είχε βάλει με τον εαυτό της ήταν να μην εγκαταλείψει την καλή προσπάθειά της, μέχρι να πετύχει το σκοπό της, μέχρι δηλαδή να τους κερδίσει.

Αυτό συνεχίστηκε για αρκετές ημέρες, ώσπου σιγά-σιγά τα πεθερικά της άρχισαν να υποχωρούν και να δέχονται εύκολα τα καλά της λόγια την περιποίησή της.

Η προσπάθεια συνεχιζόταν με όλο και καλύτερα αποτέλεσμα. Μετά από έξι μήνες το «εχθρικό» μέτωπο κατέρρευσε τελείως. Από εκεί που τα πεθερικά της εκφραζόταν με τα χειρότερα λόγια, έγινε ακριβώς το αντίθετο, εκφραζόταν με τα καλύτερα λόγια. Ο πεθερός της πήγαινε στο καφενείο και μιλούσε σε όλους με τα πιο κολακευτικά λόγια για τη νύφη του: «Τι άνθρωπος είναι αυτή η νύφη μας; Μέλι στάζει το στόμα της! Μας έχει σκλαβώσει με τη συμπεριφορά της, εμείς τη βρίζουμε και την προσβάλλουμε και εκείνη μας απαντά με τα καλύτερα λόγια και με τον καλύτερο τρόπο! Τι καταπληκτική γυναίκα που είναι, χρυσή καρδιά έχει!». Το ίδιο και η πεθερά, που έβγαινε στη γειτονιά και την επαινούσε με τα καλύτερα σχόλια: « Αυτή η νύφη μας δεν είναι άνθρωπος, άγγελος είναι! Τι τυχερό που ήταν το παιδί μας! Την καλύτερη γυναίκα βρήκε! Ζωή χαρισάμενη θα περάσει μαζί της!» και άλλα παρόμοια.

Αυτή η νύφη λειτουργούσε με τους κανόνες και τις προϋποθέσεις που περιγράψαμε. Αν άφηνε τον εαυτό της στα χέρια της «κακιάς» πεθεράς ήταν σίγουρο ότι θα γινόταν σύγκρουση. Γι’ αυτό οφείλει η νύφη να αγωνιστεί για να κερδίσει τη θέση της, εφόσον πάντα, έχει καλή σχέση με τον άνδρα της.

Θα πει κάποιος ότι αυτά δεν είναι εύκολο να γίνουν. Σίγουρα δεν είναι εύκολα, όλα όμως τα ανθρώπινα είναι δύσκολα. « Άπαντα τα ανθρώπινα, άπορα και ελεεινά», θα πει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Όλες οι σχέσεις είναι δύσκολες, γιατί τις δυσκόλεψε η αμαρτία, ο εγωισμός και η αλαζονεία του ανθρώπου. Μόνο με πολύ αγώνα και προσπάθεια θα κατακτηθεί το καλό, η αρετή και θα προχωρήσει η ζωή, θα λειτουργήσουν οι ανθρώπινες σχέσεις, διαφορετικά θα μπούμε μέσα στη μιζέρια, στην γκρίνια, στις συγκρούσεις και στους ατέλειωτους καυγάδες και όλα θα προχωρούν στραβά και ανάποδα.

Αν αξιολογήσουμε τα πράγματα σήμερα, πώς λειτουργούν στον ευαίσθητο αυτό τομέα, θα διαπιστώσουμε ότι υπάρχει γύρω μας πολύ άγνοια και ανωριμότητα. Ούτε οι πεθερές ξέρουν τα όριά τους, ούτε οι νύφες ξέρουν να διεκδικούν τη θέση τους, με αποτέλεσμα να υπάρχει συνεχής τριβή και σύγκρουση. Η μεν ανώριμη πεθερά αισθάνεται ότι η νύφη της πήρε τον «κανακάρη» της, η δε ανώριμη νύφη, βλέποντας την πεθερά να θέλει να έχει τον πρώτο λόγο στη καρδιά του άνδρα της, την καταλαμβάνει η ζήλια και αρχίσουν οι καυγάδες, όχι μόνο μεταξύ νύφης και πεθεράς, αλλά και μεταξύ του ζευγαριού.

Αυτή η συμπεριφορά, κατά τη γνώμη μου, δεν είναι η εξαίρεση αλλά ο κανόνας στην ανώριμη εν πολλοίς ελληνική κοινωνία. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ανωριμότητας:

Η Μάρθα, μια πολύ όμορφη γυναίκα, χαμηλών τόνων, υπερβολικά κλειστή στον εαυτό της, παντρεύτηκε το Νίκο, έναν άνδρα ανώριμο, προσκολλημένο στη μάνα του. Από νωρίς η μάνα του Νίκου, δηλαδή η πεθερά, εκμεταλλευόμενη την αδυναμία της νύφης, άρχισε να επεμβαίνει στο ζευγάρι και να ρυθμίζει εκείνη τα πάντα. Ο γιος της βολευόταν, γιατί είχε και την υπερβολική περιποίηση της μάνας του και την περιποίηση της γυναίκας του. Το πρόβλημα όμως ήταν στη νύφη, τη γυναίκα του, η οποία ενώ στην αρχή ήταν υποχωρητική περισσότερο από ότι θα έπρεπε, μετά από λίγα χρόνια άρχισε να διαμαρτύρεται και να ζητάει από τον άνδρα της, να απομακρύνει τη μάνα του. Εκείνος δεν το έκανε, με αποτέλεσμα να αρχίσουν συνεχείς καυγάδες ανάμεσα στο ζευγάρι. Όπως ήταν επόμενο κάποια στιγμή οι συγκρούσεις προχώρησαν και ανάμεσα στη νύφη και στην πεθερά. Τα πράγματα προχωρούσαν από το κακό στο χειρότερο και η νύφη, μη αντέχοντας αυτήν την κακή κατάσταση, έδιωξε τελείως την πεθερά από το σπίτι της.

Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η πεθερά να περάσει στην αντεπίθεση και άρχισε να βρίζει και να καταριέται συνεχώς τη νύφη. Ο άνδρας τα έβλεπε όλα αυτά, αλλά δεν ήθελε ή δε μπορούσε να αντιδράσει και συνήθως τηρούσε μία ουδέτερη στάση. Έτσι εξελισσόταν μια πολύ άσχημη κατάσταση.

Η νύφη από ένα σημείο και μετά απαγόρευσε και στα παιδιά της δηλ. τα εγγόνια της πεθεράς, να βλέπουν τη γιαγιά τους και όλη η οικογένεια να ζει ένα δράμα, μια τραγική κατάσταση. Οι σύζυγοι με συνεχείς συγκρούσεις και καυγάδες, στα πρόθυρα του χωρισμού, τα παιδιά να ζουν μέσα σε μια καταθλιπτική και ζοφερή ατμόσφαιρα, μέσα σε ένα κακό οικογενειακό περιβάλλον, χωρίς προϋποθέσεις και προοπτική να αναπτυχθεί και να καλλιεργηθεί η προσωπικότητά τους.

Αν όμως η νύφη από την αρχή ήξερε να διεκδικεί τη θέση της και έβαζε τα όρια στη λειτουργία της οικογένειάς της, τότε δε θα υπήρχαν αυτά τα προβλήματα.

Χωρίς βέβαια να εξαιρείται η ευθύνη του άνδρα, ο οποίος όφειλε να βάλει και εκείνος από την αρχή τα όρια και τις αρχές, σύμφωνα με τις οποίες θα λειτουργήσει η οικογένειά του. Να στηρίξει και να βοηθήσει τη γυναίκα του, για να αντιμετωπίσει τη δυσκολία.

Αυτό όμως απαιτεί γνώση και ωριμότητα, στοιχεία τα οποία δυστυχώς λείπουν από τη σημερινή κοινωνία.

Μια τέταρτη βασική αρχή είναι ότι για να είναι κάποια καλή πεθερά, οφείλει να είναι καλή νύφη.

Όταν η νύφη προσπαθήσει και με κατάλληλο χειρισμό και υπομονή βρει το συντονισμό και την αγάπη με την πεθερά της, τότε αυτή η νύφη όταν γίνει πεθερά, θα είναι καλή πεθερά. Κι εύκολα θα καταφέρει να επικοινωνήσει και να συνεννοηθεί με τη νύφη της, όσο δύσκολη και αν είναι. Ενώ, όταν δεν έχει καλή σχέση με την πεθερά της, τότε δημιουργούνται μέσα της αρνητικοί ψυχικοί μηχανισμοί και συμπλέγματα και ενώ πολλές φορές θα ισχυρίζεται ότι, όταν θα γίνει εκείνη πεθερά, δε θα είναι σαν την πεθερά της «κακιά» και «ιδιότροπη». Όταν βρεθεί στη θέση της, θα συμπεριφέρεται σαν τη πεθερά της και παρόλο που κατέκρινε αυτή τη συμπεριφορά στο τέλος θα κάνει κι εκείνη τα ίδια, ίσως και χειρότερα.

Έτσι περνούν τα χρόνια, περνούν αιώνες και το πρόβλημα συνεχίζει να υπάρχει έντονο. Η λύση και η θεραπεία είναι μία, η συνεννόηση και η αγάπη, η οποία όμως προϋποθέτει ωριμότητα ψυχική και πνευματική, κόπους, θυσίες και συντονισμένες ενέργειες.

　

　

　

4. Η εμβρυακή ηλικία

Όταν οι σύζυγοι είναι έτοιμοι να αναλάβουν το μεγάλο και δύσκολο έργο της παιδοποιίας, το πρώτο που έχουν να κάνουν είναι να προετοιμαστούν κυρίως πνευματικά και ψυχικά.

Πνευματικά να ζητήσουν τη βοήθεια και τη χάρη του Χριστού, έτσι ώστε ο νέος άνθρωπος που θα γεννηθεί να είναι χαριτωμένος από το Άγιο Πνεύμα. Και αυτό το θέλει ο Θεός, γιατί ο άνθρωπος μετά την πτώση στην αμαρτία ακολούθησε και ακολουθεί μία πορεία απομάκρυνσης από το πνεύμα του Θεού και στροφής στον εγωιστικό εαυτό του.

Ο Θεός δεν καταστρατηγεί την ελευθερία του ανθρώπου και αν δε ζητήσει το έλεός Του, δεν επεμβαίνει στη ζωή του.

Γι΄ αυτό περιμένει από τους συζύγους την ελεύθερη συνεργασία, να του ζητήσουν με την προσευχή τη βοήθεια του και την παρέμβασή του, έτσι ώστε ο νέος άνθρωπος να έχει όσο το δυνατόν περισσότερες προϋποθέσεις για μια καλή πορεία στη ζωή του και στην αιωνιότητα.

Επομένως το πρώτο που έχει να κάνει το ζευγάρι είναι η προσευχή και μάλιστα προσευχή και προϋποθέσεις. Και αυτές οι προϋποθέσεις είναι η μετάνοια και η Θεία Κοινωνία.

Όταν η προσωπικότητα του πατέρα και της μητέρας καθαριστεί μέσα από τη μετάνοια και την εξομολόγηση από την αμαρτία και τα πάθη, τα οποία σχηματίζονται με την παρουσία της αμαρτίας και στη συνέχεια με όσο το δυνατόν καθαρή καρδιά κοινωνήσουν το Σώμα και του Αίμα του Χριστού, τότε βάζουν τις προϋποθέσεις για να γεννηθεί ένας χαριτωμένος κατά Θεόν υγιής άνθρωπος.

Αυτό δεν είναι θεωρητικό, είναι πρακτικό. Θέλεις να φέρεις στον κόσμο χαριτωμένα και γερά παιδιά; Καθάρισε την καρδιά σου από τα πάθη και την αμαρτία.

Αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο, μετά το δώρο της ζωής που μπορείς να προσφέρεις στα παιδιά σου!

Ακόμη να γνωρίζουμε ότι τα πάθη κληρονομούνται. Γονείς με συγκεκριμένα πάθη γεννούν παιδιά με μεγάλη ροπή στα ίδια πάθη.

Όπως επίσης και οι αρετές κληρονομούνται. Γονείς με συγκεκριμένες αρετές γεννούν παιδιά με έφεση και ροπή στις ίδιες αρετές. Είναι αυτό που προσευχόταν μία αγία μητέρα: «Κύριε, σε παρακαλώ κάνε μου να είμαι καλή, για να είναι και τα παιδιά μου καλά».

Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Αποκάλυψη λέγει ότι ο αντίχριστος θα βγει από τη θάλασσα (Αποκ. 13, 1). Θάλασσα, ερμηνεύουν οι Πατέρες, είναι το βάθος της αμαρτίας.

Οι γονείς δηλ. του αντιχρίστου και γενικότερα το περιβάλλον από το οποίο θα προέλθει, θα είναι όλοι βουτηγμένοι μέσα στην αμαρτία και δε θα έχουν ίχνος αρετής. Οπότε έχουμε τεράστια ευθύνη, τι μεταδίδουμε στα παιδιά μας, τους κληροδοτούμε αρετές ή τους παραδίδουμε πάθη;

Αφού λοιπόν προετοιμαστούν οι σύζυγοι πνευματικά έπειτα οφείλουν να προετοιμαστούν ψυχικά.

Αυτό θα γίνει όταν ο σύζυγος ετοιμαστεί με χαρά και ενθουσιασμό, με αίσθημα ευθύνης να αναλάβει το ρόλο του. Να είναι έτοιμος να δεχθεί όλες τις δυσκολίες που θα προκύψουν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης της συζύγου του, να συμμετέχει στα προβλήματά της, να την ενθαρρύνει με κάθε τρόπο και να της δείχνει πόσο ευχαριστημένος είναι που θα γίνει πατέρας.

Η σύζυγος να αποδεχθεί με χαρά την εγκυμοσύνη να είναι ευχαριστημένη και να δοξάζει το Θεό που θα γίνει μητέρα. Έγκυος, η οποία δεν αποδέχεται με ευχαρίστηση την εγκυμοσύνη και αγανακτεί, δημιουργεί ψυχικά τραύματα στο έμβρυο πριν ακόμη βγει στον κόσμο. Και όταν γεννηθεί ήδη έχει αρνητικά βιώματα, τα οποία το ακολουθούν σε όλη τη ζωή του, με άσχημες συνέπειες για τη λειτουργία της προσωπικότητας του.

Όταν το παιδί αρχίσει να ζωντανεύει (να κλωτσά) μέσα της να του μιλά γλυκά και τρυφερά, να επικοινωνεί μαζί του, να το χαϊδεύει (να χαϊδεύει δηλαδή την κοιλιά της), γιατί αυτό επενεργεί ευεργετικά στην προσωπικότητά του και ανοίγονται δρόμοι για μια καλή πορεία και προκοπή στη ζωή του.

　

　

　

　

　

　

　

5. Η παιδική ηλικία

　

Η Πρόνοια του Θεού τίμησε τους γονείς με τη μεγαλύτερη διάκριση να γίνουν συνδημιουργεί στο μεγάλο έργο της Δημιουργίας του ανθρώπου, της ανθρώπινης προσωπικότητας. Αυτόν που είναι η κορωνίδα της Δημιουργίας, ο βασιλιάς της κτίσης, ο κληρονόμος της Βασιλείας του Θεού, ο κατά χάριν Θεός.

Αυτό αποτελεί μέγιστη τιμή, αλλά συγχρόνως και τεράστια ευθύνη. Γιατί αυτό το μικρό πλασματάκι που φέρνουν οι γονείς στον κόσμο, που μεγαλώνει κοντά τους και γίνεται ολόκληρος άνθρωπος, έχει μεν προορισμό να γίνει άγιος, κατά χάριν Θεός, είναι όμως συγχρόνως και ένα αδύναμο και ανήμπορο πλάσμα, με τα σημάδια της πτώσεως έντονα επάνω του, με τα στοιχεία του εγωισμού και του ναρκισσισμού, από την πρώτη στιγμή που έρχεται στον κόσμο.

Μόλις έλθει στον κόσμο αυτό κλαίει, και μ’ αυτό θέλει να δείξει ότι μπαίνει στο θλιβερό και βασανιστικό κόσμο της αμαρτίας, της φθοράς και του θανάτου. Στην κοιλάδα του κλαυθμού και των δακρύων, τον οποίον καλείται να αντιμετωπίσει, να δώσει τη μάχη και να νικήσει την αμαρτωλή και εμπαθή ανθρώπινη φύση του.

Σ’ αυτή την αποστολή του όμως χρειάζεται βοήθεια. Και οι πρώτοι και κύριοι βοηθοί του είναι οι γονείς, ο πατέρας και η μητέρα, οι οποίοι καλούνται από τη Θεία Πρόνοια, να παραλάβουν αυτό το ανώριμο και ακαλλιέργητο ανθρώπινο πλάσμα και να το βοηθήσουν να ωριμάσει και να καλλιεργηθεί, έτσι ώστε να γίνει τέλειος άνθρωπος, ένας μικρός Χριστός, ένας, όπως προείπαμε, κατά χάριν Θεός.

Έργο πράγματι πολύ μεγάλο και δύσκολο. Και είναι δύσκολο γιατί έχουν στα χέρια τους έναν άνθρωπο ελεύθερο και αυτεξούσιο, τον οποίον θα πρέπει να τον χειριστούν κατά τέτοιο τρόπο ώστε, ούτε την ελευθερία του να του στερήσουν, ούτε να τον αφήσουν να εκφυλισθεί.

Γιατί υπάρχει ο κίνδυνος, αν του στερήσουν την ελευθερία του, να γίνει τυραννικός και βασανιστικός. Θα εκδηλώσει αυτήν τη στέρηση με επιθετικότητα προς τους άλλους, αλλά και προς τον ίδιο τον εαυτό του. Θα γίνει δηλαδή μια καταναγκαστική και καταθλιπτική προσωπικότητα.

Ή αν τον αφήσουν τελείως ελεύθερο, λόγω της ροπής που έχει προς το κακό και την αμαρτία, να γίνει έκφυλος και διεστραμμένος. Κι εδώ δυστυχώς γίνονται, λόγω της άγνοιας και της ανωριμότητας, πολύ μεγάλα λάθη από τους γονείς.

Για να λειτουργήσουν τα πράγματα σωστά, θα πρέπει να τηρηθούν μερικοί βασικοί κανόνες, οι οποίοι θα βοηθήσουν να λειτουργήσει αυτή η παρέμβαση και να φέρει καλά αποτελέσματα στην προσωπικότητα του παιδιού.

Ο πρώτος βασικός κανόνας είναι, ότι, οι γονείς οφείλουν να προσεύχονται και να παρακαλούν καθημερινά τον Κύριο, να χαριτώνει και να φωτίζει το παιδί τους.

Να Του λένε π. χ: « Κύριε, εσύ που ήλθες στον κόσμο, μας ανέλαβες και μας έσωσες, ανέλαβε και το δικό μας παιδί και κάντο να γίνει όπως εσύ θέλεις και όπως ξέρεις». Εκείνος ξέρει ακριβώς τα χαρίσματά του, εφόσον εκείνος του τα έδωσε και μπορεί να τα χειριστεί στο καλύτερο. Οι γονείς θα είναι οι συνεργοί του και οι βοηθοί του.

Ο δεύτερος βασικός κανόνας είναι ότι οι γονείς οφείλουν να δίνουν το προσωπικό καλό παράδειγμα στα παιδιά τους.

Για να προσχωρήσει το παιδί και να προκόψει στο καλό και στην αρετή, να γνωρίσει ο καινούριος, άπειρος και ακαλλιέργητος άνθρωπος ποιο είναι το καλό, η αλήθεια, η αρετή πρέπει να το δει αυτά έμπρακτα, εφαρμοσμένα από τους γονείς.

Εδώ μάλιστα η Πρόνοια του Θεού, οικονόμησε τα πράγματα έτσι ώστε, το παιδί μέχρι την ηλικία των δώδεκα χρονών, να δέχεται μέσα του, ότι συμβαίνει στο οικογενειακό περιβάλλον του, χωρίς να έχει τη δυνατότητα να το κρίνει και να το αξιολογήσει, γιατί δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί μέσα του το όργανο, το οποίο επιτελεί αυτό το έργο. Και αυτό το όργανο είναι ο νους, το ανώτερο όργανο της ψυχής.

Αν το οικογενειακό περιβάλλον είναι καλό, ήρεμο, υπάρχει ανάμεσα στους γονείς αγάπη και καλή επικοινωνία, τότε τα βιώματα του παιδιού θα είναι θετικά και άρα υπάρχει η βάση για μια σωστή και ακέραιη προσωπικότητα.

Αν το οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι καλό, υπάρχουν μαλώματα, ένταση και γενικά άσχημο κλίμα, τότε τα βιώματα θα είναι αρνητικά, οπότε δεν υπάρχει βάση για τη δημιουργία καλής προσωπικότητας.

Γιατί αυτά που συμβουλεύουμε στα παιδιά μας, τότε μόνο ωφελούν, όταν βγαίνουν μέσα από τη δική μας ζωή.

Αν άλλα συμβουλέψουμε και άλλα κάνουμε, τότε τα λόγια μας δεν έχουν κανένα αντίκρισμα και μόνο σύγχυση φέρνουν.

Δε μπορούμε να του λέμε «μη λες ψέματα», και εμείς να λέμε ψέματα. Δε μπορούμε να του λέμε «μην καπνίζεις», και εμείς να καπνίζουμε κ.ο.κ.

Το παιδί θέλει να του λέμε σωστά και αληθινά πράγματα, τα οποία, να τα βλέπει στην πράξη. Έτσι η Θεία Πρόνοια έβαλε τα πράγματα και δε μπορούμε να παραβλάψουμε τη λειτουργία αυτή, ούτε να ξεγελάσουμε τα παιδιά.

Θα αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα:

« Ο Γιαννάκης ήταν ένα μικρό χαριτωμένο παιδάκι δύο ετών. Οι γονείς του, καθηγητές στο επάγγελμα, δεν τα βρήκαν μεταξύ τους και αποφάσισαν να χωρίσουν. Επειδή όμως υπεραγαπούσαν το αγγελούδι τους, δεν ήθελαν να το πληγώσουν. Γι’ αυτό έκαναν συμφωνία μεταξύ τους, να μένουν μαζί με το παιδί τους στο σπίτι και να του φέρονται όσο το δυνατόν καλύτερα για να μην το πληγώσουν, όμως μεταξύ τους να μην είναι σύζυγοι και να κάνει ο καθένας ότι θέλει ανεξάρτητα από τον άλλον. Μπροστά όμως στο παιδί να το παίζουν μονιασμένοι και αγαπημένοι και όταν θα μεγάλωνε και θα ήταν σε θέση να καταλάβει, τότε θα του έλεγαν τη σκληρή πραγματικότητα του χωρισμού.

Πέρασαν από τότε δώδεκα χρόνια, και ο Γιαννάκης έγινε δεκατεσσάρων χρονών. Σ’ αυτήν την ηλικία ο Γιάννης πήρε μια μεγάλη απόφαση. Έγραψε ένα γράμμα στους γονείς του, το άφησε πάνω στο τραπέζι της κουζίνας και έφυγε από το σπίτι. Όταν οι γονείς γύρισαν το μεσημέρι από το σχολείο, είδαν έκπληκτοι το γράμμα πάνω στο τραπέζι. Το άνοιξαν και με αγωνία διάβασαν το περιεχόμενο.

Όταν το διάβασαν έπαθαν τόση δυνατή κρίση, ώστε η μητέρα χρειάσθηκε να μεταφερθεί στο νοσοκομείο με νευρικό κλονισμό. Τι έγραφε, άραγε, το γράμμα του παιδιού;

«Αγαπητοί μου γονείς σας σιχάθηκα. Ξέρω τι συμβαίνει μεταξύ σας από την ηλικία των έξι χρονών (τότε αντιλήφθηκε τον υποκριτικό τρόπο της ζωής των!) . Έκανα υπομονή οκτώ χρόνια μήπως και γίνετε αληθινοί άνθρωποι, όμως διαπιστώνω ότι δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση.

Γι’ αυτό φεύγω από το σπίτι και μην ψάξετε να με βρείτε, γιατί κι αν με βρείτε και με φέρετε πίσω στο σπίτι, εγώ δε θέλω να σας ξέρω, ούτε σας αναγνωρίζω για γονείς. Εγώ το πήρα πλέον απόφαση. Δεν έχω γονείς»

Αυτό το γράμμα δείχνει φανερά πως λειτουργεί η προσωπικότητα του παιδιού. Η υποκρισία των γονιών αυτών «σκότωσε» την προσωπικότητα του παιδιού αυτού.

Ο τρίτος πολύ βασικός κανόνας είναι ότι οι γονείς οφείλουν να δίνουν στο παιδί στοργή και αγάπη.

Ένας σπουδαίος Σουηδός παιδαγωγός, ο Ρούντολφ Ντράικωρς, λέγει ότι για να λειτουργήσει σωστά η παιδική προσωπικότητα, χρειάζεται οπωσδήποτε δύο βασικά στοιχεία, τη στοργή και την αγάπη. Όπως το φυτό, σημειώνει, για να αναπτυχθεί χρειάζεται οπωσδήποτε δύο στοιχεία, το νερό και τον ήλιο. Χωρίς νερό και ήλιο δεν αναπτύσσεται το φυτό. Έτσι και ο άνθρωπος, το παιδί, για να γίνει ολοκληρωμένη προσωπικότητα χρειάζεται στοργή και αγάπη. Χωρίς αυτά τα δύο πνευματικά στοιχεία δεν λειτουργεί η προσωπικότητά του. Το νερό συμβολίζει τη στοργή και ο ήλιος την αγάπη. Τι είναι όμως η στοργή; Η στοργή είναι ένα συναίσθημα που πηγάζει μέσα από την αγαπώσα καρδιά των γονέων.

Για να λειτουργήσει αυτό το συναίσθημα χρειάζεται να υπάρχουν μέσα στις καρδιές των γονέων πολλές αρετές, όπως είναι η ταπείνωση, η ανιδιοτέλεια, το πνεύμα της θυσίας και της προσφοράς, που είναι όλα εξαρτημένα από την ανιδιοτελή αγάπη.

Αυτό το συναίσθημα υπάρχει και λειτουργεί πιο εύκολα μέσα στην καρδιά της γυναίκας-μητέρας, ενώ ο άνδρας-πατέρας θα πρέπει να το καλλιεργήσει και ο ίδιος.

Γι’ αυτό λέγεται ότι η γυναίκα γεννιέται μάνα, ενώ ο άνδρας γίνεται πατέρας.

Με μια συμβολική εικόνα θα μπορούσαμε να πούμε ότι η στοργή είναι η επεξεργασμένη πνευματική τροφή, την οποία οι γονείς επεξεργάζονται μέσα στην καρδιά τους και μέσα στη σχέση τους και την προσφέρουν έτοιμη στα μικρά παιδιά τους, όπως οι γονείς των περιστεριών παίρνουν την τροφή, την επεξεργάζονται μέσα στο στομάχι τους κι έπειτα αυτήν την επεξεργασμένη τροφή, η οποία γίνεται χυλός, την προσφέρουν στο μικρά περιστεράκια τους.

Οι γονείς παίρνουν σαν άλλη τροφή τις αρετές, τις καλλιεργούν και τις επεξεργάζονται μέσα στην καρδιά τους και μέσα στη σχέση τους και τις προσφέρουν έτοιμες, επεξεργασμένες στα παιδιά τους.

Η διαφορά είναι ότι τα περιστέρια οδηγούνται σ’ αυτήν την ενέργεια από ένστικτο, χωρίς δηλαδή τα ίδια να το επιλέξουν, αλλά η ίδια η φύση τους, το ένστικτό τους τούς κατευθύνει σ’ αυτήν τη συμπεριφορά. Όμως ο άνθρωπος δε λειτουργεί με ένστικτα, αλλά με το νου και την ελευθερία, με ελεύθερη επιλογή. Γι’ αυτό θα πρέπει να επιλέξει ελεύθερα, με επίγνωση να προσφέρει τη στοργή και την αγάπη στα παιδιά του.

Αυτό απαιτεί πνευματική εργασία, απαιτεί κόπο και πόνο, αλλά δε γίνεται διαφορετικά. Για να είναι οι γονείς σωστοί και αληθινοί θα πρέπει να αγωνισθούν, να ψάξουν μέσα τους, να δουλέψουν τη σχέση τους, για να ανακαλύψουν τα αρετές που χρειάζονται και να τις προσφέρουν έτοιμες στα παιδιά τους.

Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να έχουν πρώτα- πρώτα ζωντανή σχέση και αγάπη μεταξύ τους. Γιατί ο μαρασμός της σχέσης φέρνει το μαρασμό της καρδιάς του καθένα χωριστά. Και μια μαραμένη καρδιά δε λειτουργεί πνευματικά και επομένως οι πνευματικές τροφές, δηλαδή οι αρετές, δε βρίσκουν χώρο κατάλληλο να επεξεργαστούν.

Ανεξάρτητα από την πνευματική κατάσταση του καθενός μέσα στη σχέση και στο γάμο, όταν υπάρχει αγάπη και καλή επικοινωνία, τότε ο μηχανισμός της πνευματικής καρδιάς βρίσκεται σε λειτουργία και μπορεί να δώσει επεξεργασμένη πνευματική τροφή, να δώσει δηλαδή αληθινή στοργή και αγάπη στα παιδιά και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Πως όμως μπορεί να γίνει αυτό; Για να λειτουργήσει αυτό πιο ουσιαστικά θα πρέπει πρώτα-πρώτα οι γονείς, οι σύζυγοι να έχουν καλή σχέση μεταξύ τους, να έχουν καλή επικοινωνία, μέσα από έναν ανοιχτό διάλογο, όπου θα συζητούν και θα επεξεργάζονται όλα τα θέματα και τα καθημερινά προβλήματα και διάλογος υπάρχει όχι μόνο όταν συμφωνούν σε όλα μεταξύ τους, αλλά και όταν διαφωνούν.

Άλλο επικοινωνία και άλλο συμφωνία. Μπορεί κάποιος να έχει καλή σχέση κι επικοινωνία χωρίς κατ’ ανάγκη να συμφωνεί σε όλα με τον άλλον. Χρειάζεται όμως να διαθέτει ταπείνωση και ωριμότητα. Επικρατεί συνήθως η ανώριμη νοοτροπία, σύμφωνα με την οποία ο ένας από τους συζύγους, αυτός που θέλει να φαίνεται πιο δυνατός, που είναι συνήθως ο πιο ανώριμος, θέλει να επιβάλλεται στον άλλον και ο άλλος να υπακούει.

Παλιότερα στην κοινωνία μας αυτό γινόταν από τον άνδρα. Ο άνδρας επέβαλε τη γνώμη του, την άποψή του, την απόφασή του, με αυταρχικό τρόπο και η γυναίκα ήταν υποχρεωμένη να υπακούει δουλικά, χωρίς εκείνη να έχει άποψη.

Σήμερα συνήθως συμβαίνει το αντίθετο, η γυναίκα θέλει να έχει το «πάνω χέρι», εκείνη θέλει να γίνεται, μέσα στην οικογένεια ότι αποφασίζει, ότι κρίνει και αξιολογεί ως σωστό.

Αυτή όμως είναι η αρρωστημένη συμπεριφορά και του άνδρα και της γυναίκας. Η σωστή, η ορθόδοξη, η γόνιμη και δημιουργική συμπεριφορά είναι να υπάρχει ένας διαρκής, ανοιχτός διάλογος, όπου ο καθένας να νοιώθει ελεύθερος να καταθέσει τις απόψεις του, τις κρίσεις του, στην κοινή τράπεζα που λέγεται συζυγία, με σεβασμό, με εκτίμηση και εμπιστοσύνη στον άλλον.

Το μυστικό αυτού του διαλόγου είναι ότι όσο πιο γρήγορα κι εύκολα επιλύονται τα θέματα και τα προβλήματα, τόσο πιο ώριμος και δημιουργικός είναι, αλλά και βοηθάει τους συζύγους να ωριμάσουν μέσα σ’ αυτήν τη σχέση. Ενώ όταν συζητούν και συζητούν και άκρη δε βρίσκουν, ο καθένας επιμένει πεισματικά στις θέσεις του και τις απόψεις του, αυτό φανερώνει έλλειψη επικοινωνίας και κουράζει τη σχέση και το γάμο.

Το ζητούμενο σ’ αυτό το διάλογο είναι να μπορούν οι σύζυγοι να παραμένουν αγαπημένοι ακόμη και όταν διαφωνούν σε μερικά μεταξύ τους. Γιατί είναι αδύνατο να συμφωνούν σε όλα, για τον απλούστατο λόγο, ότι αυτοί οι δύο είναι ξεχωριστές και διαφορετικές προσωπικότητες, μεγάλωσαν με διαφορετικό τρόπο και με διαφορετικά βιώματα και καλούνται, να ενώσουν αυτούς τους διαφορετικούς κόσμους, να ζήσουν και να συνυπάρξουν αρμονικά και αγαπημένα.

Αυτό άλλωστε είναι το μεγαλείο της αγάπης. Όταν είναι αληθινή και πραγματική αγάπη και όχι ψεύτικη και παθολογική, όλα τα ενώνει, όσο διαφορετικά και αν είναι, όλα τα συγχωρεί, όλα τα σκεπάζει, όλα τα υπομένει.

Για να λειτουργήσει όμως αυτή η αληθινή αγάπη, θα πρέπει να υπάρχει ταπείνωση μέσα στις καρδιές των συζύγων. Χωρίς ταπείνωση γάμος, συζυγία και σχέση δεν υπάρχει. Γιατί αληθινή αγάπη σημαίνει έξοδο από τη φιλαυτία, το ναρκισσισμό και προϋποθέτει συγκατάβαση, μοίρασμα, επιείκεια, κατανόηση, σεβασμό της διαφορετικότητας του άλλου, εμπιστοσύνη, συγχωρητικότητα κ.λ.π.

Αν οι σύζυγοι αγωνιστούν και καταφέρουν να λειτουργήσουν μ’ αυτές τις προϋποθέσεις, τότε είναι σίγουρο ότι θα είναι ευχαριστημένοι, όσο δύσκολα κι αν είναι τα πράγματα στη ζωή τους και δε θα κινδυνεύσουν να φθάσουν ποτέ στο χωρισμό. Γιατί συνήθως ο χωρισμός έρχεται σαν αποκορύφωση της φιλαυτίας, του εγωισμού και του ναρκισσισμού. Όποιος με αυτό το πνεύμα, μ’ αυτή τη νοοτροπία μπαίνει μέσα στη σχέση και στο γάμο, αυτός θα θέλει και θα απαιτεί ο άλλος μόνο να συμφωνεί μαζί του, να τον υπακούει και να τον υπηρετεί.

Θα θέλει δηλαδή τον άλλον προέκταση του ναρκισσιστικού εαυτού του και όχι να δεχθεί έναν διαφορετικό απ’ αυτόν χαρακτήρα. Είναι αυτό που λέγεται πολλές φορές «δεν ταιριάζουν γιατί δεν έχουν τον ίδιο χαρακτήρα» ή «ασυμφωνία χαρακτήρων».

Αυτός που έχει τέτοια νοοτροπία δεν έχει να δώσει τίποτα το ουσιαστικό στον άλλον, στο σύζυγό του, δεν έχει μέσα στην καρδιά του καμία ουσιαστική αρετή και επομένως δεν έχει να δώσει τίποτα το ουσιαστικό στα παιδιά του.

Δυστυχώς η κοινωνία που ζούμε τέτοιους χαρακτήρες διαμορφώνει. Γι’ αυτό θερίζουμε τους καρπούς αυτής της νοοτροπίας με όλα τα αρνητικά που βλέπουμε και ακούμε γύρω μας.

Για να προχωρήσει όμως η ζωή, να υπάρχουν αληθινές σχέσεις, πραγματική επικοινωνία, χρειάζονται οπωσδήποτε προϋποθέσεις, να υπάρχει δηλ ταπείνωση, που είναι η βάση των αρετών.

Αφού λοιπόν καθίσουν οι σύζυγοι με τον ταπεινό αυτό πνεύμα μετά από δημιουργικό διάλογο, καταφέρουν να επικοινωνήσουν καλά και όμορφα μεταξύ τους, και βρουν το συντονισμό τους, τότε αυτό που θα μάθουν και θα καλλιεργήσουν στη μεταξύ τους σχέση, θα το προσφέρουν με στοργή και αγάπη στα παιδιά τους.

Αυτό λειτουργεί μ’ ένα μυστικό, θεϊκό τρόπο και είναι το θαύμα της δημιουργίας της αληθινής προσωπικότητας.

Σ’ αυτήν ακριβώς την προσπάθεια, οι γονείς έχουν από την ίδια την πρόνοια του Θεού, ένα πολύ μεγάλο πλεονέκτημα, το οποίο αν το λειτουργήσουν σωστά, γίνεται μεγάλη ευλογία για όλους και κυρίως για τα ίδια τα παιδιά. Αν όμως δεν το λειτουργήσουν σωστά, γίνεται κατάρα, κυρίως για τα παιδιά και το χειρότερο είναι ότι αυτή η κατάρα θα τα συνοδεύει σε όλη τη ζωή τους.

Ποιο είναι αυτό το πλεονέκτημα; Το παιδί δέχεται την επεξεργασμένη πνευματική τροφή, χωρίς να έχει τη δυνατότητα μέχρι την ηλικία, περίπου, των δώδεκα χρονών να την κρίνει, να την αξιολογήσει και να την απορρίψει.

Γιατί από την ίδια την Πρόνοια του Θεού δεν του έχει δοθεί αυτή η δυνατότητα. Για να έχουν οι γονείς όλο το χρόνο και την άνεση να εφαρμόσουν αγωγή στα παιδιά τους και για να τα βοηθήσουν, εφόσον εκείνα δε μπορούν μόνα τους, να αναπτυχθούν και να γίνουν ολοκληρωμένες καλές και αληθινές προσωπικότητες.

Όταν οι γονείς, μέχρι την ηλικία των δώδεκα ετών, προσφέρουν καλά κι επεξεργασμένα πνευματικά υλικά, τότε τα παιδιά αποκτούν καλά βιώματα. Τι είναι όμως αυτά τα καλά βιώματα; Είναι μια εσωτερική, ψυχολογική και πνευματική αίσθηση, σύμφωνα με την οποία το παιδί νοιώθει μέσα του τη στοργή και την αγάπη που του προσφέρουν οι γονείς. Κι αυτό που δέχεται και εισπράττει μέσα στη ψυχή του, μ’ ένα μυστικό, θεϊκό τρόπο μεταμορφώνεται σε ελπίδα, χαρά, εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση, θάρρος, πίστη, δημιουργικότητα, σε γαλήνη, ισορροπία και σε πολλά άλλα ψυχικά και πνευματικά χαρακτηριστικά.

Όλα αυτά είναι πολύτιμα και ανεκτίμητα δώρα, ένας αληθινός πολύτιμος θησαυρός, μια πνευματική προίκα, που έχουν τη δυνατότητα να κληροδοτήσουν οι γονείς στα παιδιά τους.

Όμως οι γονείς εδώ ακριβώς κάνουν ένα πολύ μεγάλο λάθος. Ρίχνουν όλο το βάρος της προσπάθειάς τους στις συμβουλές και στις οδηγίες προς τα παιδιά τους και περιμένουν να τους κατανοήσουν, να τους υπακούσουν. Και νομίζουν ότι αυτή είναι όλη η ευθύνη τους.

Στην πραγματικότητα όμως δεν προσφέρουν τίποτα, δέρουν αέρα. Το παιδί δεν τους κατανοεί για τον απλούστατο λόγο, επειδή δεν είναι σε θέση να τους κατανοήσει.

Εφόσον μέχρι την ηλικία αυτή δεν έχει αναπτυχθεί η κριτική ικανότητα μέσα του. Οπότε επενδύουν χωρίς αντίκρισμα, και όταν φθάσει η ηλικία, που είναι σε θέση να τους κατανοήσει, έχουν κουρασθεί, έχουν απογοητευθεί από τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους, οι οποίες όμως προσπάθειες εξαντλήθηκαν πριν την ώρα τους.

Γι’ αυτό το βάρος μέχρι την ηλικία των δώδεκα, περίπου, ετών δεν πρέπει να πέσει στις συμβουλές και στις οδηγίες, αλλά στο βίωμα και στο παράδειγμα, στην έμπρακτη βιούμενη και προσφερόμενη στοργή και αγάπη.

Όταν μέχρι την ηλικία αυτή θέλουν οι γονείς να συμβουλεύσουν τα παιδιά τους, αυτό πρέπει να γίνεται μόνο με ένα φιλικό, ευχάριστο και παραστατικό τρόπο, σα να λέγεται, δηλαδή, ένα ευχάριστο παραμύθι. Και αυτό που προσπαθούν να πουν για να το κατανοήσει ο ανώριμος νους, το κατανοεί με ένα μυστικό τρόπο το παιδί μέσα στην καρδιά του. Λειτουργεί δηλαδή ως προσφερόμενο συναίσθημα και αυτό είναι πολύ πιο δυνατό, γιατί μένει ανεξίτηλο, επειδή λειτουργεί ως βίωμα.

Όταν όμως δεν υπάρχει αυτή η καλή συμπεριφορά αλλά οι γονείς συμβουλεύουν με έναν αυταρχικό και επιτιμητικό τρόπο, τότε το παιδί θα επηρεαστεί αρνητικά. Αυτή η συμπεριφορά θα μπει μέσα στο πνευματικό «στομάχι» του, σα βλαβερή τροφή και θα του προξενήσει κακό, από «βαρυστομαχιά» μέχρι «δηλητηρίαση». Και από αυτά που ειπώθηκαν, θα μείνει η αρνητική εικόνα της αυταρχικής συμπεριφοράς, οπότε θα έχουμε τα αρνητικά παιδικά βιώματα, για τα οποία οι κύριοι υπεύθυνοι είναι οι γονείς.

Όταν οι γονείς δεν προσφέρουν καλή και εύπεπτη πνευματική τροφή, δεν βγάζουν στοργή και αγάπη, αλλά βγάζουν οργή, θυμό, ένταση, φωνές, βρισιές, απόρριψη, βία, ξύλο κ.ά τότε μπαίνουν οι προϋποθέσεις για να δημιουργηθούν μέσα στη ψυχή του, τα αρνητικά παιδικά βιώματα, τα οποία το συνοδεύουν σε όλη τη ζωή του. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο μεγαλύτερη είναι η ζημιά που γίνεται μέσα του. Αυτή η ζημιά, όπως είπαμε, η κακή επιρροή ξεκινά από την πρώιμη εμβρυακή ηλικία, από τότε δηλ. που το παιδί είναι στην κοιλιά της μητέρας του. Η κακή ψυχολογική και πνευματική κατάσταση της μητέρας, η ένταση, το άγχος, οι στεναχώριες, οι φοβίες, οι ανασφάλειες, η κατάθλιψη κ.λ.π επηρεάζουν τον ψυχολογικό και συναισθηματικό κόσμο του παιδιού και το ακολουθούν σε όλη τη ζωή του.

Όσο μεγαλώνει, τόσο λιγότερη είναι επιρροή που δέχεται και όταν φθάσει πλέον στην εφηβεία, τότε αναλαμβάνει σιγά-σιγά τη διακυβέρνηση της προσωπικότητας, ο ηγεμόνας νους, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να κρίνει, να αξιολογήσει, να δεχθεί ή να απορρίψει ότι κρίνει ότι δεν είναι καλό, αποφασίζει κι επιλέγει ελεύθερα και συνειδητά ποιο θα είναι το περιεχόμενο της προσωπικότητάς του, ποιες θα είναι οι αξίες και τα ιδανικά στη ζωή του, ποιος θα είναι ο θησαυρός της καρδιάς του.

Όλα όμως αυτά επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τα βιώματά του. Αν αυτά τα παιδικά βιώματα είναι θετικά, τότε βρίσκει ο νους έτοιμο υλικό μέσα του για να οικοδομήσει την καλή προσωπικότητά του. Αν όμως αυτά τα παιδικά βιώματα είναι αρνητικά, τότε έχει να αντιμετωπίσει έναν επιπλέον εχθρό, ο οποίος δε βρίσκεται έξω από αυτόν, αλλά βρίσκεται μέσα στη ψυχή του, μέσα στην καρδιά του. Και χρειάζεται πολύς αγώνας, κόπος και προσπάθεια για να ξεπεράσει όλη αυτή τη δυσκολία που υπάρχει μέσα του.

Ο «μηχανισμός» της λειτουργίας αυτών των αρνητικών παιδικών βιωμάτων είναι περίπλοκος. Η αρνητική και παθολογική συμπεριφορά των γονέων και μεταξύ τους, αλλά και προς το παιδί, η οποία εκφράζεται με ένταση, καυγάδες, φωνές, βία, τιμωρία, ξύλο, απόρριψη, βρισιές κλπ περνάει σαν μια ακατέργαστη βλαβερή τροφή μέσα στη ψυχή του παιδιού. Το παιδί, λόγω της ανωριμότητάς του δεν έχει τη δυνατότητα να τα επεξεργασθεί και να τα απορρίψει ως άχρηστα και με μια μυστική ψυχολογική κίνηση τα απωθεί σ’ ένα χώρο που λέγεται από τους ειδικούς ασυνείδητο, που είναι το πνευματικό «στομάχι» της ψυχής.

Αυτά είναι τα λεγόμενα απωθημένα τα οποία έχει ο άνθρωπος μέσα του και τα κουβαλάει σε όλη τη ζωή του.

Εκεί όχι μόνο δε χάνονται και δεν εξαφανίζονται όπως θα νόμιζε κάποιος, αλλά «συνεργάζονται», με άλλες αρνητικές ψυχικές δυνάμεις όπως ένστικτα, ορμές, ροπές, κληρονομικές καταβολές που υπάρχουν μέσα στην ανθρώπινη αμαρτωλή φύση του και από εκεί επιτίθενται εναντίον της ίδιας της προσωπικότητας και δημιουργούν όλα τα αρνητικά ψυχικά συμπλέγματα όπως είναι οι φοβίες, οι ανασφάλειες, το άγχος, οι εφιάλτες κλπ. Ακόμη επιτίθενται και εναντίον των άλλων ανθρώπων. Όλες οι αρνητικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές που υπάρχουν στην κοινωνία που ζούμε, όπως εγκλήματα, ληστείες, κλοπές, ναρκωτικά κάθε είδους, βία, αναρχισμός, ασωτίες κλπ, έχουν τη βάση τους κατά κανόνα στα απωθημένα αρνητικα παιδικά βιώματα και οι κύριοι τροφοδότες είναι δυστυχώς οι ίδιοι οι γονείς.

Από αυτά μπορούμε να καταλάβουμε πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στη διαμόρφωση καλής προσωπικότητας, η στοργή και η αγάπη των γονέων. Είναι μια σφραγίδα, η οποία μπαίνει μέσα στη ψυχή του παιδιού και μένει ανεξίτηλη σε όλη τη ζωή του.

Ένας τέταρτος κανόνας είναι ότι δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να εξασκούμε βία στα παιδιά.

Τα παιδιά δεν είναι ζώα, τα οποία λειτουργούν με ένστικτα. Τα παιδιά είναι άνθρωποι, πλασμένα κατ’ εικόνα Θεού και έχουν μέσα στη φύση τους, το συναίσθημα της τιμής, της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας.

Η βία καταστρατηγεί και την τιμή και την αξιοπρέπεια και την ελευθερία. Το ξύλο δε βγήκε από τον Παράδεισο, αλλά από την κόλαση. Αυτή η λαϊκή παροιμία είναι από τις ελάχιστες που δεν είναι σωστές, όπως και η άλλη παροιμία που λέγει: «και ο άγιος φοβέρα θέλει». Ούτε το ξύλο επιτρέπεται σε καμία περίπτωση, ούτε η ψυχολογική βία, το να φοβερίζουμε τα παιδιά, ούτε η πνευματική βία, αφού δεν είσαι καλό παιδί δεν σε αγαπάει ο Χριστός ή θα σε τιμωρήσει ο Θεός κ.ά, ούτε η λεκτική βία, δηλαδή οι άγριες φωνές και οι βρισιές.

Οι σύγχρονοι παιδαγωγοί και οι ψυχολόγοι διαπίστωσαν στην έρευνά τους, ότι ακόμη και ο τόνος της φωνής, όταν είναι πάνω από μια ορισμένη ένταση δημιουργεί σύγχυση και απελπισία στη ψυχή του παιδιού. Και όταν υψώνεις το τόνο της φωνής σου τάχα για να επιβληθείς, το μόνο που καταφέρνεις είναι να πληγώσεις το παιδί σου. Ή αν το κάνεις για δική σου εκτόνωση, είναι ακόμη χειρότερο.

Αν θέλουμε να κάνουμε ευτυχισμένους ανθρώπους, ευτυχισμένες οικογένειες, τότε οφείλουμε να σταματήσουμε κάθε μορφή βίας, είτε σωματική είτε ψυχολογική, είτε πνευματική, είτε λεκτική. Η βία φέρνει πάντα βία, και διαμορφώνει δυστυχισμένα παιδιά, δυστυχισμένες οικογένειες, δυστυχισμένες κοινωνίες.

Οφείλουμε να σοβαρευτούμε και να κάνουμε υπομονή, υπομονή, όπως λέγει ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος μέχρι τα όρια του θανάτου. Δε γίνεται διαφορετικά.

Το ερώτημα που βγαίνει εδώ είναι πως μπορεί κάποιος γονιός να διορθώσει την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού του, με καλό τρόπο;

Κατ’ αρχήν κανένα παιδί δεν έχει αρνητική συμπεριφορά από τη φύση του. Η Πρόνοια και η αγαθότητα του Θεού το έπλασε να έχει αγάπη, να έχει καλοσύνη. Δεν υπάρχει πιο όμορφο πράγμα από την παιδική αθωότητα για την οποίαν ο Χριστός είπε «αν δε γίνετε σαν τα παιδιά δεν μπαίνετε στη βασιλεία του Θεού» (Λουκ. 18, 17).

Το παιδί συμπεριφέρεται αρνητικά, άσχημα επειδή έτσι του συμπεριφέρονται. Το παιδί αντιγράφει και αντανακλάει τη συμπεριφορά των γονιών και των μεγαλύτερων.

Και πάλι όμως για να διορθωθεί μία τυχόν άσχημη συμπεριφορά, χρειάζεται θετική και καλή παρέμβαση.

Οφείλουν οι γονείς να πεισθούν να κάνουν υπομονή και να δουλέψουν σωστά και συντονισμένα.

Αυτός ο συντονισμός θα λειτουργήσει πρώτα-πρώτα μεταξύ τους. Και συντονισμός δεν είναι να φωνάζει και να μαλώνει ο ένας το παιδί, να φωνάζει και να μαλώνει και ο άλλος. Αυτό δε λέγεται συντονισμός, λέγεται συνομωσία. Συντονισμός σημαίνει να καθίσουν να συζητήσουν μεταξύ τους και να βρουν ο καθένας στον εαυτό του πρώτα, κι έπειτα στον άλλον τα αρνητικά σημεία επικοινωνίας με το παιδί τους και αφού συζητήσουν και καταλήξουν σε ένα σχέδιο παρέμβασης και διόρθωσης της κακής συμπεριφοράς, με πολύ υπομονή και επιμονή να επιμένουν διαρκώς μέχρι να διορθωθεί η άσχημη συμπεριφορά.

Αυτό θα γίνεται πάντα με καλό και σοβαρό τρόπο. Το κακό δε θεραπεύεται ποτέ με το κακό, το κακό θεραπεύεται πάντα με το καλό. Έτσι με ήρεμη, σοβαρή και σταθερή φωνή, με υπομονή και επιμονή θα έλθει το καλό αποτέλεσμα. Η έρευνα και η πείρα έχει δείξει ότι μετά από μερικές μέρες ίσως και αρκετές επιμονής στον καλό τρόπο, το παιδί αποδέχεται την καινούργια καλή κατάσταση και μάλιστα επειδή το καλό είναι πάντα ευεργετικό, παρόλο που στην όλη προσπάθεια αντιδρούσε ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός του, στο τέλος την αποδέχεται με χαρά και ευχαρίστηση και ξεχνά τη δική του άσχημη αντίδραση. Ακόμη να γνωρίζουμε ότι σ΄ αυτήν την προσπάθεια το παιδί έχει το δικαίωμα και να φωνάζει και διαμαρτύρεται, γιατί εκείνο δε ρυθμίζει τη συμπεριφορά του, του τη ρυθμίζουν οι άλλοι, συνήθως οι γονείς.

Εκείνοι οφείλουν να δείχνουν με τη συμπεριφορά τους πως οφείλει να λειτουργεί και να συμπεριφέρεται. Αν εκείνοι του δείχνουν την οργή και τις φωνές με το να οργίζονται και να φωνάζουν και εκείνοι, αυτό θα οργίζεται και θα φωνάζει, αντανακλώντας τη συμπεριφορά των γονιών του.

Θα σας αναφέρω ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για το πώς πλάθεται ένας καλός χαρακτήρας.

Ένας διάσημος Αμερικανός δημοσιογράφος, ο Λάρρυ Κινγκ πήρε κάποτε μια συνέντευξη από έναν Αυστραλό συγγραφέα, ο οποίος φημιζόταν για τον πολύ καλό του χαρακτήρα.

Ρώτησε, λοιπόν, ο δημοσιογράφος το συγγραφέα:

« Όλοι όσοι σε γνωρίζουν λένε ότι έχεις πολύ καλό χαρακτήρα. Πού οφείλεις, κατά τη γνώμη σου, αυτόν τον καλό χαρακτήρα;» Εκείνος απάντησε: « Στους γονείς μου, και κυρίως στον πατέρα μου, ο οποίος μου έμαθε να περιμένω και να υπομένω να ωριμάσουν και να γίνουν όλα τα πράγματα στη ζωή μου, στην ώρα τους. Θα σου αναφέρω, είπε, ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για να καταλάβεις πώς χειριζόταν τα πράγματα, την άσχημη συμπεριφορά μου. Ήμουν εννέα χρονών, ήταν παραμονές Χριστουγέννων, και ετοιμάζαμε τα δώρα για τα Χριστούγεννα. Κάποια στιγμή, πάνω εκεί στις ετοιμασίες, έκανα μια μεγάλη ζημιά, έσπασα ένα πολύ ακριβό δώρο. Περίμενα να με μαλώσει και ενδεχομένως να με χτυπήσει. Τίποτα απ’ αυτά.

Πέρασαν τα Χριστούγεννα, πέρασε η Πρωτοχρονιά, πέρασε ο Ιανουάριος, ο Φεβρουάριος, ο Μάρτιος, ο Απρίλιος, πέρασε το Πάσχα και δεν είπε τίποτα για εκείνη τη ζημιά.

Στα μέσα του Μαΐου, με πλησιάζει μια μέρα και μου λέει: « Παιδί μου, θέλω να μιλήσουμε για μια μεγάλη αταξία, μια μεγάλη ζημιά που έκανες.» Νόμισα ότι κάποια ζημιά είχα κάνει πρόσφατα. « Να μιλήσουμε πατέρα, του είπα, είμαι έτοιμος να σε ακούσω» « Θυμάσαι πριν πέντε μήνες στις παραμονές Χριστουγέννων που έκανες μια μεγάλη ζημιά;» « Θυμάμαι πατέρα, αλλά, γιατί μου το λες μετά από τόσο καιρό; Εγώ περίμενα να με μαλώσεις τότε που έκανα τη ζημιά» «Κοίταξε, παιδάκι μου, μου λέει, πολύ ήρεμα και σοβαρά. Περίμενα την κατάλληλη ώρα για να σου μιλήσω, γιατί όλο αυτό το διάστημα δεν ήμουν έτοιμος για να σου πω αυτά που ήθελα. Αν σου μιλούσα νωρίτερα, φοβούμουν ότι θα σε πλήγωνα. Τώρα νομίζω ότι είμαι έτοιμος να σου μιλήσω γι’ αυτό που έγινε, ούτε πάλι ήθελα να περάσει έτσι αυτό, γιατί θα σου κάνει κακό στο χαρακτήρα σου, αν το αφήσουμε χωρίς να αξιολογήσουμε και να δούμε τι ακριβώς έγινε.» Καθίσαμε και συζητήσαμε και μου ήλθε από τη συγκίνηση να τον φιλήσω, για αυτά που μου είπε και τον τρόπο με τον οποίον με αντιμετώπισε».

Ίσως κάποιος πει, ότι αυτά είναι δύσκολα πράγματα. Σίγουρα είναι δύσκολα, πολύ δύσκολα, γιατί τα δυσκόλεψε η αμαρτία.

Η διόρθωσή τους είναι βασανιστική και αιματηρή.

« Για να λάβεις Πνεύμα, δηλ. καλό και αρετή, πρέπει να δώσεις αίμα, δηλαδή πόνο και κόπο» λέγει ο Άγιος Μάρκος ο Ασκητής.

Ένας πέμπτος κανόνας είναι ότι πρέπει συνεχώς να ενθαρρύνουμε τα παιδιά και να μην τα αποπαίρνουμε.

Γιατί αυτό τα οδηγεί στην απογοήτευση και η απογοήτευση είναι ο πιο κακός σύμβουλος του παιδιού. Και να γνωρίζουμε ότι τα παιδιά απογοητεύονται πολύ εύκολα.

Ενθουσιάζονται πολύ εύκολα και απογοητεύονται και πολύ εύκολα. Τόσο εύκολα, ώστε, όταν ένας από τους γονείς του λείψει για λίγο χρονικό διάστημα, έχουν την αίσθηση ότι δε θα ξαναγυρίσει. Για το λόγο αυτό τα παιδιά που οι γονείς τους χωρίζουν, τραυματίζονται πολύ βαθιά και ποτέ δεν κατανοούν τους λόγους για τους οποίους χωρίζουν οι γονείς τους. Έτσι πολλά από τα παιδιά των χωρισμένων γονιών, μένουν συναισθηματικά στην ηλικία που χώρισαν οι γονείς τους και αυτό το αίσθημα της εγκατάλειψης τα συνοδεύει σε όλη τη ζωή τους.

Χρειάζονται επομένως στήριγμα και ενθάρρυνση. Να ενθαρρύνουμε κάθε καλή προσπάθεια που κάνουν. Οι ειδικοί παιδαγωγοί λέγουν να μην επαινούμε τα ίδια τα παιδιά, γιατί αυτό καλλιεργεί τον εγωισμό τους, αλλά να επαινούμε τις πράξεις τους, ή τις προσπάθειες που κάνουν. Π χ « Μπράβο, Γιώργο, τα κατάφερες καλά εκεί, αυτό που έκανες ήταν πολύ καλό, πολύ χάρηκα για αυτήν την προσπάθεια που έκανες. Προχώρα έτσι και θα καταφέρεις πολλά στη ζωή σου». Ή όταν κάνει κάποια αταξία, κάποια ζημιά, μπορούμε να διορθώνουμε την αταξία με καλό τρόπο: « Νίκο, εσύ που είσαι τόσο καλό παιδί και κάνεις τόσα καλά πράγματα, έκανες αυτή τη ζημιά; Δε θέλεις να γίνεις καλός άνθρωπος; Σίγουρα θέλεις, γι’ αυτό σε παρακαλώ πρόσεξε λίγο, κάνε μια προσπάθεια να κάνεις το καλό. Να δεις, θα τα καταφέρεις».

　

　

　

　

　

6. Η εφηβική ηλικία

Στην εφηβική ηλικία, όταν το παιδί περάσει την ηλικία των δεκαπέντε περίπου χρονών, το βίωμα, το οποία ήταν το βασικό στοιχείο της παιδικής ηλικίας παραδίνει τη σκυτάλη στον ηγεμόνα νου, ο οποίος μέχρι αυτήν την ηλικία ήταν ανώριμος και βρισκόταν υπό κηδεμονία.

Όπως μερικοί βασιλείς στο Βυζάντιο, ενώ είχαν ανακηρυχθεί βασιλείς, επειδή όμως ήταν ανήλικοι βρισκόταν υπό επιτροπεία, υπό κηδεμονία, μέχρι να ενηλικιωθούν και να αναλάβουν επίσημα τη διακυβέρνηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Έτσι και ο νους, το ανώτερο όργανο της προσωπικότητας του ανθρώπου, όσο ο άνθρωπος είναι παιδί, είναι ανήλικος, βρίσκεται υπό την κηδεμονία των γονέων. Μόλις όμως ενηλικιωθεί, αναλαμβάνει εκείνος τη διακυβέρνηση της προσωπικότητας.

Επειδή όμως είναι άπειρος, ψάχνει να βρει την αλήθεια της ζωής, ψάχνει να βρει την ταυτότητά του. « Ποιος είμαι, από πού ήλθα, που πηγαίνω, ποιος είναι ο σκοπός και το νόημα της ζωής», και άλλα παρόμοια.

Αυτή όλη τη διαδικασία την ονομάζουμε κρίση ταυτότητας.

Δεν είναι τυχαίο ότι οι έφηβοι έχουν πολλή φαντασία, πολλά όνειρα. Όμως, ποιά από τα όνειρα αυτά είναι αληθινά; Δυστυχώς ελάχιστα. Τα υπόλοιπα έχουν μέσα τους πολύ ναρκισσισμό.

Ο έφηβος καλείται να επιλέξει ελεύθερα ανάμεσα στη ζωή της φαντασίας, των αισθήσεων, των υλικών ηδονών και στη ζωή των αρετών.

Το τοπίο στο οποίο καλείται να πάρει αυτήν την απόφαση, που είναι η πιο δύσκολη και καθοριστική απόφαση για όλη την πρόσκαιρη και αιώνια προοπτική του, είναι από θολό μέχρι σκοτεινό.

Οι σημερινοί κυρίως έφηβοι, επηρεασμένοι από τα εντυπωσιακά επιτεύγματα του τεχνολογικού πολιτισμού, τα αυτοκίνητα, τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, τα κινητά, την τηλεόραση και τόσα άλλα, τα οποία συνήθως προβάλλουν ένα ψεύτικο, μαγικό κόσμο, ένα κόσμο απολαύσεων και ανέσεων, όπου όλα γίνονται «μαγικά». Ο άνθρωπος που προβάλλεται είναι ένα όνομα με επτά γράμματα, δηλαδή « Κροίσος», ο οποίος ότι επιθυμεί το έχει αμέσως. Δε θέλει να κοπιάσει, να πονέσει, να αγωνισθεί, να καλλιεργήσει τις αρετές και ονειρεύεται πλούτη, δόξα και απολαύσεις.

Η πρόκληση πάλι του διαβόλου για μαγική ισοθεΐα είναι πάντα επίκαιρη.

Ποιος νέος σήμερα, βάζει για ιδανικό του τη ζωή του Χριστού, την αγάπη, την προσφορά, τη διακονία; Όπως έλεγε παλιότερα κάποιος έφηβος: « Χριστέ μου, σε παρακαλώ, δώσε μου αγάπη για να αγαπώ και να βοηθώ τον άρρωστο, το βασανισμένο, το θλιμμένο, τον απελπισμένο άνθρωπο, να τον στηρίξω και να του δίνω ελπίδα».

Και όμως αυτή είναι η αλήθεια της ζωής, το νόημα της ζωής, η αληθινή χαρά, η αληθινή λειτουργία της ανθρώπινης προσωπικότητας, η καλλιέργεια των αρετών .

Αυτό που ο Θεός έβαλε σαν σκοπό μέσα στον Παράδεισο εξακολουθεί και μετά την πτώση του ανθρώπου στην αμαρτία, να μπαίνει πάλι ο ίδιος στόχος, ο ίδιος σκοπός.

Ο Θεός δεν χάνει την ελπίδα Του, ούτε την υπομονή Του. Ελπίζει και περιμένει, κάποιος έφηβος να ανταποκριθεί στο κάλεσμά του, στην παράκλησή του.

Αν ακούσει τη φωνή του και ανταποκριθεί στο κάλεσμά Του, έχει να του δώσει τα ίδια αγαθά, τα πρόσκαιρα και τα αιώνια, την αγιότητα και τη θέωση. Αυτά που έχει δώσει σε χιλιάδες αγίους, που είναι καταγεγραμμένοι στα Συναξάρια της Εκκλησίας μας. Αυτοί επέλεξαν την εκλεκτή μερίδα της ζωής, η οποία ποτέ δεν θα τους αφαιρεθεί.

　

　

　

　

7. Η ενήλικη ζωή

Όταν ο άνθρωπος περάσει την παιδική ηλικία μέσα στην Παράδεισο που λέγεται οικογένεια, περάσει από την εφηβεία με την κρίση ταυτότητος, ψάξει και βρει το δρόμο του, τον προσανατολισμό του (και αυτό γίνεται όταν επιλέξει το δρόμο των αρετών), τότε ωριμάζει σιγά-σιγά. Και ώριμος είναι ο ευχαριστημένος άνθρωπος, αυτός που δέχεται τα αγαθά, τα δώρα του Θεού, τα υλικά και τα πνευματικά και ευχαριστεί-δοξολογεί Εκείνον που του τα έδωσε.

Το κριτήριο της ψυχικής ωριμότητας είναι να μπορεί ο άνθρωπος να προσαρμόζεται στις δυσκολίες της ζωής, να τις αντιμετωπίζει και να τις ξεπερνάει. Όταν αντιμετωπίζουμε δηλ. μια δοκιμασία, ένα πρόβλημα, από τα οποία είναι γεμάτη όλη η ζωή μας, και καταφέρνουμε να τα ξεπεράσουμε, δεν αφήσουμε την απελπισία και την απογοήτευση να μας κυριεύσει, αυτό φανερώνει ψυχική ωριμότητα.

Ενώ κριτήριο πνευματικής ωριμότητας είναι, όχι μόνο να ξεπεράσουμε τις δυσκολίες της ζωής, αλλά να ευχαριστούμε και να δοξολογούμε το Θεό και για το ότι μας βοήθησε να ξεπεράσουμε τα προβλήματα της ζωής, αλλά και για το καθετί που μας δίνει η Πρόνοια του Θεού μέσα από τη ζωή.

Για τον ήλιο, τον αέρα, την τροφή, το νερό, την υγεία κ.ά. Για τις αρετές που μας δίνει, την υπομονή, τη μετάνοια, την ταπείνωση, την αγάπη και για πολλά άλλα καλά. Ακόμη και για τις δοκιμασίες που η Πρόνοιά Του παραχωρεί, για την πνευματική μας καλλιέργεια. Αυτό που έλεγε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος: « Δόξα τω Θεώ, πάντων ένεκεν». Δόξα στο Θεό για όλα όσα έρχονται στη ζωή. Αυτή η ευχαριστιακή και δοξολογική στάση και συμπεριφορά, όταν υπάρχει και λειτουργεί μέσα μας, φανερώνει πνευματική ωριμότητα.

Αυτή τη στάση και τη συμπεριφορά περίμενε ο Θεός από τους πρωτοπλάστους. Να γευθούν δηλ. τα υπερβολικά αγαθά που τους έδωσε, και τον εσωτερικό πλούτο των αρετών και τον εξωτερικό πλούτο των υλικών αγαθών, να ωριμάσουν πνευματικά και να ευχαριστήσουν και δοξολογήσουν το Θεό. Για να τους δώσει και τα υπόλοιπα, τα οποία θα ήταν και σπουδαιότερα, την αφθαρσία και την αθανασία.

Εκείνα, δηλαδή τα πρώτα, ήταν η προκαταβολή. Τα άλλα θα ήταν η εξόφληση.

Εκείνοι όμως δεν το έκαναν αυτό και προτίμησαν να οικοιοποιηθούν εγωιστικά και αλαζονικά τα αγαθά του Θεού, και να διώξουν το Θεό από τον Παράδεισο, με αποτέλεσμα να βρεθούν και οι ίδιοι έξω από αυτόν.

Έτσι από τα πλούσια αγαθά του Θεού, έμεινε ένα κομματάκι να διαχειριστεί ο άνθρωπος. Και από βασιλείς και άρχοντες που ήταν, έγιναν δούλοι και ζητιάνοι.

Χάθηκε άχρι καιρού, η δυνατότητα αφθαρσίας και αθανασίας και από τις αρετές έμεινε μέσα μας μια σπίθα από κάθε αρετή και αυτή διαχειριζόμαστε και με αυτή ζούμε.

Ο Θεός για να μας βοηθήσει να αξιοποιήσουμε σωστά αυτό το κομματάκι των αρετών που έμεινε μέσα μας, μας έδωσε το νόμο Του. Και ο νόμος του είναι ο φράκτης, για να ξέρουμε τα πνευματικά μας όρια.

Έξω από αυτόν το νόμο, υπάρχει η αλλοτρίωση και ο εκφυλισμός του ανθρώπου. Ο άνθρωπος, έξω από εκεί, υποβιβάζεται σιγά-σιγά σε υπάνθρωπο και δαιμονοποιείται. Γι’ αυτό όταν παραβαίνει το Νόμο του Θεού, τον διεκδικεί, δικαιωματικά ο διάβολος, ο εχθρός του ανθρώπινου γένους, ο οποίος φθόνησε των άνθρωπο και τον έριξε στην αμαρτία. Από τότε θέλει όλους τους ανθρώπους να τους ρίξει στην αμαρτία και να τους πάρει μαζί του στην κόλαση.

Γι’ αυτό λέγει ένας σοφός γέροντας: « Εδώ που τα λέμε, δε μας συμφέρει να πέφτουμε στα πάθη, γιατί πίσω από αυτά υπάρχουν κάτι τύραννοι, οι δαίμονες, οι οποίοι μας τυραννούν και μας βασανίζουν».

Οι δαίμονες τρέφονται από το πάθη των ανθρώπων, όπως οι άγγελοι τρέφονται από την αγάπη του Θεού. Οι οποίοι δαίμονες, ήταν άγγελοι και τρεφόταν από την αγάπη του Θεού, από τον εγωισμό τους όμως ξέπεσαν από αυτήν την αγάπη και τρέφονται από τα ανθρώπινα πάθη. Είναι αυτό που είπε ο Θεός στο φίδι: « θα τρως χώμα σε όλη τη ζωή σου» (Γεν. γ, 14). Το χώμα συμβολίζει τα πάθη των ανθρώπων.

Ο Άγιος Αντώνιος παρατηρεί:» Εάν οι άνθρωποι όλου του κόσμου, δεν έπεφταν σε καμία αμαρτία, μόνο σε μία ημέρα ο διάβολος θα έχανε όλη τη δύναμή του».

Αλλά και ο άνθρωπος, ο οποίος παρασυρόμενος από το διάβολο ακολούθησε και δυστυχώς εξακολουθεί να ακολουθεί την ίδια εγωιστική συμπεριφορά, ξεπέφτει από τη Χάρη και την Αγάπη του Θεού και τρέφεται από τα πάθη του, από τον εγωισμό του, το ναρκισσισμό του. Γυρίζει γύρω από τον εαυτό του και τελικά πνίγεται σε αυτόν τον εγωισμό του και το ναρκισσισμό του.

Ακόμη και οι υλικές τροφές που τρώμε, είναι μεταποιημένο και μεταμορφωμένο χώμα, τις ουσίες και τα στοιχεία τις παίρνουν μέσα από το χώμα. Το ότι είναι νόστιμες και γλυκές, αυτό οφείλεται στην αγαθότητα και στην Πρόνοια του Θεού για να έχουμε τη δυνατότητα και πάλι να Τον ευχαριστήσουμε και να Τον δοξάσουμε. Και όταν το κάνουμε αυτό μετέχουμε στη Χάρη Του και στην αγάπη Του.

Ο μετά την πτώση του προπατορικού αμαρτήματος άνθρωπος έχει ουσιαστικά να επιλέξει ανάμεσα σε δύο κόσμους. Τον κόσμο της φαντασίας, των παθών, των ηδονικών αμαρτωλών απολαύσεων, ο οποίος φαντάζει σπουδαίος, αστραφτερός, λαμπρός, μεγαλοπρεπής, στην ουσία όμως δεν προσφέρει τίποτα στην προσωπικότητα του ανθρώπου. Είναι αυτό που πείθει τις γυναίκες να στολίζονται, να βάφονται, να ντύνονται με λαμπρά φορέματα για να φαίνονται ωραίες και τους άνδρες να επιδιώκουν με κάθε τρόπο τη δόξα, τη δύναμη, τον έπαινο, την επίδειξη. Ακόμη και μέσα στο χώρο της Εκκλησίας του Χριστού, με τη μεγαλοπρεπή αμφίεση και την επίδειξη κάθε μορφής. Οι βυζαντινοί μεγαλοπρεπείς ναοί φανερώνουν περισσότερο την ανθρώπινη κενοδοξία, παρά την πραγματική δόξα του Θεού.

Η δόξα του Θεού στο μεταπτωτικό άνθρωπο ξεθώριασε, όπως τονίσαμε, πάρα πολύ κι έγινε κενοδοξία.

Ο τρόπος ζωής που μας έδειξε ο Kύριός μας δεν έχει καμία σχέση με τη μεγαλοπρέπεια και τη δύναμη, αλλά με την άκρα ταπείνωση. Ο Ίδιος δε βρήκε πουθενά χώρο να γεννηθεί, ούτε σπίτι να μείνει, ούτε να αναπαυθεί σε καμία ανθρώπινη κατοικία, σε καμία ανθρώπινη καρδιά, παρά μόνο πάνω στο Σταυρό. Ούτε καν τιμήθηκε ως νεκρός, όπως συμβαίνει με ένα κοινό θνητό. Κατέβηκε από το Σταυρό τελείως αδύναμος. Μόλις και μετά βίας βρέθηκαν δύο άνθρωποι, ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος, οι οποίοι διστακτικά πήγαν στον Πιλάτο, ζήτησαν το Σώμα Του και το έθαψαν στο κενό μνημείο.

Όλη η ζωή Του και ο θάνατός Του είναι ένα παράδειγμα άκρας ταπείνωσης, χωρίς ίχνος ανθρώπινης δόξας, ανθρώπινης τιμής, ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Γιατί από αυτά δε βρήκε πουθενά ο Χριστός στον άνθρωπο. Βρήκε μόνο εγωισμό.

Ο δρόμος που μας έδειξε ο Χριστός είναι η ταπείνωση. Ο τρόπος ζωής που μας έδειξε ο Χριστός είναι η ταπείνωση.

Η αληθινή καταξίωση της ζωής του μεταπτωτικού ανθρώπου είναι ο πράος και ταπεινός Ιησούς.

Αν ήταν δυνατόν όλη η ανθρωπότητα να κατανοούσε αυτή τη μέγιστη αλήθεια, τότε ο κόσμος θα γινόταν Παράδεισος.

Γιατί ο Χριστός θα αναπλήρωνε όλες τις ελλείψεις μέσα στον άνθρωπο και όλοι οι άνθρωποι θα γέμιζαν με αρετές, με ταπείνωση και με αγάπη.

Αλλά κι έξω από τον άνθρωπο όλα θα έβρισκαν την ισορροπία, την τάξη και την αρμονία. Γιατί η φύση και το περιβάλλον «συστενάζει και συνοδύνει» (Ρωμ. 8, 22) για τις αμαρτίες των ανθρώπων, όπως τονίζει ο Απόστολος Παύλος.

Κλαίει και θρηνεί για την κατάντια του ανθρώπου. Γι’ αυτό γίνονται όλες οι καταστροφές στη φύση. Οι σεισμοί, οι τυφώνες, οι καταποντισμοί και όλα τα σχετικά. Όλα αυτά είναι η συμμετοχή της φύσης στην αμαρτία του ανθρώπου.

Όταν ο άνθρωπος, αν υπήρχε τρόπος, σταματήσει να αμαρτάνει, τότε πιστεύουμε ότι και η φύση θα σταματούσε να δίνει τα δεινά.

Αυτό βέβαια είναι το ζητούμενο, αυτό περιμένει ο Θεός από τον άνθρωπο, όμως ο άνθρωπος δεν κινείται σ’ αυτήν την κατεύθυνση. Απομακρύνεται από το Χριστό, την πηγή της ζωής, από τις αρετές και το θέλημά Του και εγκλωβίζεται μέσα στα πάθη του, στο ναρκισσιστικό εαυτό του και πνίγεται μέσα στα πάθη του, στις θλίψεις και στα δεινά, που ο ίδιος δημιουργεί στον εαυτό του.

Η έρευνα έδειξε, ότι πίσω από την κατάθλιψη και όλες τις ψυχικές αρρώστιες, βρίσκεται ο εγωισμός.

Ο οποίος εγωισμός, μάλιστα, γίνεται πιο επικίνδυνος όταν παίρνει τη μορφή του ναρκισσισμού δια της παθολογικής αγάπης του εαυτού μας. Αυτό που λέγεται «κλείσθηκε στον εαυτό του» για κάποιον ψυχικά άρρωστο. Το ότι κάνει αυτή ην κίνηση και κλείνεται στον εαυτό του φανερώνει το ναρκισσισμό του και το χειρότερο είναι ότι αυτό λειτουργεί ασυνείδητα, χωρίς δηλαδή να είναι ο άνθρωπος σε θέση να το εντοπίσει μέσα του. Έτσι αυτό το πάθος του ναρκισσισμού ενεργεί μέσα του, τον πνίγει και τον εξοντώνει.

Όλα γενικά τα πάθη έχουν μια κοινή συντεταγμένη, τον εγωισμό, σ’ αυτόν υπακούουν, από αυτόν εξαρτώνται, από αυτόν τρέφονται. Και όλα καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα κι αυτό είναι η απελπισία, η οποία είναι η βίωση της κόλασης.

Γι’ αυτό όλος ο αγώνας μας, όλη η προσπάθειά μας, οφείλει να είναι η καταπολέμηση του εγωισμού και η καλλιέργεια της ταπείνωσης.

Επειδή όμως η δική μας ταπείνωση έχει χρεοκοπήσει και πολλές φορές μιλάμε για ταπείνωση, αναφερόμαστε στην ταπείνωση, αλλά αυτή είναι πολύ μακριά από μας, χρειαζόμαστε τη βοήθεια και το έλεος του Χριστού για να μας δώσει τη δική Του καθαρή ταπείνωση.

Να αναζητήσουμε στη ζωή μας το Χριστό, να του ανοίξουμε την κλεισμένη, λόγω του εγωισμού, καρδιά μας για να μπει μέσα της ο ταπεινός Ιησούς. Και δε χρειάζεται να πάμε μακριά να Τον βρούμε, αλλά αυτός ο ίδιος μας αναζητεί, περισσότερο από ότι τον αναζητούμε εμείς.

Βρίσκεται έξω από την κλεισμένη καρδιά μας και της χτυπάει την πόρτα. Γιατί όμως δεν τον καταλαβαίνουμε, γιατί δεν τον επιθυμούμε, γιατί δεν τον αναγνωρίζουμε; Γιατί έχουμε εγωισμό. Οφείλουμε πρώτα να αδειάσουμε την καρδιά μας από τον εγωισμό, το ναρκισσισμό κι έπειτα να μπει μέσα μας ο Χριστός.

Ακόμη και όταν ψάχνουμε να βρούμε το Χριστό, δεν τον βρίσκουμε, γιατί δε ψάχνουμε αληθινά το Χριστό, αλλά τον εαυτό μας. Αυτόν, δηλ. τον εαυτό μας, θέλουμε, αυτόν αγαπάμε, αυτόν λατρεύουμε. Πρέπει να κάνουμε ηρωική έξοδο από το ναρκισσιστικό εαυτό μας, να ταπεινωθούμε πραγματικά, να τον αναζητήσουμε αληθινά και τότε να νοιώσουμε μέσα μας το Χριστό.

Κι εκείνο που έχουμε να του πούμε είναι « Κύριε, εσύ που κατέβηκες στα τάρταρα του Άδη και μας ελευθέρωσες από τα δεσμά της αμαρτίας και του θανάτου, κατέβα και στην άβυσσο της δικής μου καρδιάς, διώξε τα σκοτάδια και τα δεσμά του εγωισμού και δώσε μου αληθινή ταπείνωση».

Τότε θα ανοίξει η καρδιά μας, θα αναγνωρίσει τον Σωτήρα και Λυτρωτή της, τον ερωμένο της και τότε θα τον αγαπήσει με όλη τη δύναμή της, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στον κόσμο.

Τότε μ’ αυτήν την αληθινή αγάπη που νοιώθει μέσα στην καρδιά του ο άνθρωπος, θα μπορεί να αγαπά όλους και όλα.

Γιατί ο Χριστός αυτήν την αγάπη δίνει, να αγαπάμε όλους τους ανθρώπους καλούς και κακούς, ακόμη και τους εχθρούς μας και όλα τα πλάσματα και τα κτίσματα του Θεού.

Η άλλη αγάπη, αυτή που νομίζουμε ότι έχουμε εμείς και διαχειριζόμαστε δεν βγαίνει από αυτήν την καρδιά, που είναι μέσα της ο Χριστός, αλλά από τη δική μας εγωιστική και ναρκισσιστική καρδιά κι αγαπάμε μόνο εκείνους που θεωρούμε προέκταση του ναρκισσιστικού εαυτού μας.

Όλη η ζωή μας είναι μια συνεχής πρόσκληση που μας απευθύνει ο Κύριος και ζητάει από μας να ανταποκριθούμε στο κάλεσμά Του. Μας απευθύνει μηνύματα μέσα από τους ανθρώπους δίπλα μας, μέσα από τη φύση, το περιβάλλον. Μας μιλάει όμορφα, γλυκά, και τρυφερά, μέσα από τα κελαηδίσματα των πουλιών, μέσα από το θρόισμα των φύλων, μέσα από το άρωμα των λουλουδιών, μέσα από το δροσερό αεράκι, μέσα από τη βροχή, τον ήλιο, μέσα από ένα όμορφο τοπίο, μέσα από το ηλιοβασίλεμα και τόσα άλλα. Αυτοί είναι οι άκτιστοι λόγοι, όπως λέγουν οι Πατέρες.

Μας μιλάει όμορφα και διακριτικά, όπως η στοργική μάνα ξυπνάει το μικρό παιδάκι της και περιμένει να τον ακούσουμε, να ξυπνήσουμε και να του μιλήσουμε κι εμείς. Να πιάσουμε κουβέντα μαζί του και να μιλάμε συνεχώς, να μιλάμε όπως οι ερωτευμένοι, να μιλάμε με λόγια αλλά και με τη σιωπή, μόνο με την αίσθηση, την έκπληξη και το θαυμασμό. Όπως οι άγιοι, οι οποίοι όταν τους επισκέπτεται ο Θεός, κυρίως με το άκτιστο φως, μένουν εκστατικοί και σιωπηλοί, θαυμάζοντες το γεγονός και το μόνο που κάνουν είναι να Τον ευχαριστούν και να Τον δοξάζουν.

Αυτό περιμένει και από μας, να απαντάμε στα λόγια Του, στην παρουσία Του, με την προσευχή. Η προσευχή δηλαδή είναι η δική μας απάντησή στα λόγια του Θεού.

Ο Θεός περιμένει την προσευχή μας όχι μόνο σαν μια τυπική ενέργεια, μια παράκληση, ένα απόδειπνο, αλλά κυρίως να βιώσουμε αυτήν την «αγαπητική», την τρυφερή σχέση, να βιώσουμε αυτόν τον όμορφο διάλογο που είναι η δική μας απάντηση στο κάλεσμά του, στην ευεργετική παρουσία του Θεού. Πίσω από οτιδήποτε στη ζωή μας, όμορφο και καλό, πίσω από ένα ευχάριστο και παρήγορο λόγο που ακούμε, πίσω από μια ευχάριστη σχέση και συντροφιά, πίσω από ένα όμορφο τοπίο ή λουλούδι που βλέπουμε, πίσω από ένα νόστιμο φαγητό που τρώμε, πίσω από το νερό που ξεδιψάμε, βρίσκεται κρυμμένη η άκτιστη ενέργεια και Παρουσία του Χριστού, για την οποία εμείς οφείλουμε να Τον ευχαριστούμε και να Τον δοξάζουμε συνεχώς και αδιαλείπτως, όπως μας προτρέπει και ο Απόστολος Παύλος: « πάντα να είστε χαρούμενοι, αδιαλείπτως να προσεύχεστε, για όλα να ευχαριστείτε» (Α’ Θεσσαλ. 5, 16).

Ο σημερινός άνθρωπος δεν αισθάνεται την ανάγκη της προσευχής, γιατί ζει μέσα σε ένα κυκεώνα, μέσα στο μάτι του κυκλώνα. Η τηλεόραση και όλα τα μέσα μαζικής πληροφόρησης τον βομβαρδίζουν και τον πληροφορούν μόνο για το κακό, τα εγκλήματα, τις ληστείες, τους βιασμούς, τους πολέμους, τις καταστροφές. Πού να δει την ομορφιά και την αρμονία της φύσης; Ο σύγχρονος ρυθμός της ζωής είναι αγχώδης, καταθλιπτικός, βασανιστικός και μόνο δυσάρεστα και αρνητικά μηνύματα εκπέμπει.

Μέσα σε αυτήν την ατμόσφαιρα, η προσευχή σαν ήρεμη και τρυφερή επικοινωνία, δε βρίσκει κατάλληλο περιβάλλον να ανθήσει και να καρποφορήσει.

Αυτή είναι η τραγωδία για το σημερινό άνθρωπο. Γεννιέται και μεγαλώνει μέσα σε μια ζοφερή και αποπνικτική ατμόσφαιρα και μόνο ειρήνη, ηρεμία και χαρά δε γεύεται, γι’ αυτό δεν αισθάνεται την ανάγκη της προσευχής. Τι διάλογο να κάνει, σε ποια «λόγια» να απαντήσει, εφόσον τα μηνύματα, που μπαίνουν στη ψυχή του,

είναι μόνο αρνητικά;

Όχι μόνο δεν αισθάνεται την ανάγκη να προσευχηθεί και να κάνει διάλογο με το Θεό, αλλά δεν είναι σε θέση να κάνει διάλογο ούτε με την εικόνα του Θεού, τον διπλανό του, τον συνάνθρωπό του. Δεν τον αισθάνεται, δεν τον νοιώθει, δε μπορεί να καταλάβει την ευεργετική παρουσία του, το πρόσωπό του. Γι’ αυτό δεν αγαπάει και δεν επικοινωνεί με κανέναν. Αυτό το παρατηρεί κανείς και σε πολλές συζυγικές σχέσεις. Ο καθένας μέσα στο γάμο ταμπουρώνεται πίσω από τον εγωιστικό και ναρκισσιστικό εαυτό του και προσπαθεί με κάθε τρόπο να αποδείξει στον άλλον ότι έχει δίκιο και του ζητάει να τον αναγνωρίσει, να τον παραδεχθεί. Όμως εκείνος δεν είναι σε θέση να τον καταλάβει, γιατί δε ξέρει τη «γλώσσα» της επικοινωνίας, που είναι η γλώσσα της αληθινής αγάπης, και συνήθως απαντάει και εκείνος στο ίδιο πνεύμα, οπότε δε βρίσκουν ποτέ άκρη, δεν καταφέρνουν να συνεννοηθούν ποτέ.

Αυτό το πνεύμα, όπως είναι φυσικό, περνάει και στα παιδιά, και εκείνα, μεγαλώνοντας μέσα σε αυτό το πνεύμα, σ’ αυτό το περιβάλλον, από νωρίς μόνο απαιτήσεις έχουν από τους άλλους και αυτός που τις ικανοποιεί είναι καλός. Δε νοιώθουν την ανάγκη να ευχαριστήσουν και να αναπαύσουν κανένα, ούτε τους ίδιους τους γονείς τους.

Αυτή όμως η ζοφερή κατάσταση της κόλασης που ζούμε είναι ψεύτικη, είναι μια απάτη. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, γιατί το κακό λένε οι Άγιοι Πατέρες δεν έχει υπόσταση, δεν υπάρχει στην πραγματικότητα και είναι η στέρηση του καλού.

Φαίνεται, εντυπωσιάζει, κάνει θόρυβο, όμως στην πραγματικότητα δεν είναι αληθινό.

Το καλό, η αλήθεια, η ζωή, η αρετή έχει πρόσωπο και το πρόσωπο αυτό είναι ο Χριστός. Υπάρχουμε, ζούμε, λειτουργούμε, όσο διαχειριζόμαστε το καλό, την αρετή, την αληθινή αγάπη, το πνεύμα του Χριστού. Όσο αυτά δεν τα προσεγγίζουμε, απλώς επιβιώνουμε χωρίς αληθινή ζωή, γι’ αυτό ο σημερινός άνθρωπος βιώνει συνεχώς μια διαρκή νέκρωση κι ένα πνευματικό θάνατο, βιώνει μια συνεχή απελπισία. Ζει και υπάρχει εν δυνάμει, κάποια στιγμή μπορεί να βρει ελπίδα. Η ελπίδα όμως είναι ο Χριστός και εφόσον ο Χριστός έγινε άνθρωπος, μας προσέλαβε και μας έσωσε, όλο το καλό, όλη την αλήθεια της ζωής, όλη την προοπτική, τη διασώζει Εκείνος. Την κρατάει στα χέρια του και είναι έτοιμος να τη δώσει σε όποιον του τη ζητήσει.

Αυτός που επένδυσε και επενδύει σ’ αυτήν την πρόταση ζωής και αλήθειας, ότι ο Χριστός είναι η ζωή και η ζωή είναι ο Χριστός, ποτέ δε διαψεύστηκε.

Και όσο ζοφερό κι αν είναι το τοπίο γύρω του, θα φανερωθεί το καλό, και τίποτα δε θα στερηθεί.

Όταν θελήσει κάποιος να ακολουθήσει αυτήν την πρόταση ζωής και ακολουθήσει το καλό, την αρετή, το θέλημα του Θεού, ο Χριστός, ως Παντοδύναμος Θεός που είναι, θα του δώσει και το χρόνο και τον τρόπο να πραγματοποιήσει το καλό, αρκεί να αναζητεί το πραγματικό καλό, και το πραγματικό καλό είναι ότι έχει αιώνια προοπτική. Είναι αυτό που λέγει ο Κύριος: « ζητάτε πρώτα τη Βασιλεία του Θεού και τη δικαιοσύνη αυτού και όλα τα υπόλοιπα θα προστεθούν σ’ αυτά» (Ματθ. 13, 33). Βασιλεία του Θεού είναι η σχέση αγάπης και κοινωνίας μαζί του. Δικαιοσύνη είναι οι αρετές και τα υπόλοιπα είναι τα αναγκαία της ζωής αυτής.

Το πώς είναι η ζωή μαζί το Χριστό, περιγράφεται θαυμάσια σ’ ένα τροπάριο: « Η πάντων χαρά, Χριστός η Αλήθεια, το φως και η ζωή, του κόσμου η ανάστασις» (Κοντάκιο του Μεγάλου Σαββάτου) (Δηλαδή: Η χαρά όλου του κόσμου είναι ο Χριστός, ο Χριστός είναι η αλήθεια, το φως, η ζωή και η ανάσταση όλων.)

Πως όμως αυτή η μέγιστη και μοναδική αλήθεια θα κατανοηθεί και θα αξιοποιηθεί από το σύγχρονο άνθρωπο, ο οποίος ούτε καν υποψιάζεται ότι υπάρχει τέτοια ζωή, τέτοια ελπίδα, τέτοια χαρά που υπερβαίνει τα ανθρώπινα και νικά το θάνατο;

Όσο όμως κι αν θέλει να αγνοήσει ο σημερινός άνθρωπος αυτή τη μέγιστη αλήθεια, Εκείνος, δηλ. ο Χριστός, ο οποίος ανέλαβε δωρεάν και μας έσωσε, ανέβηκε πάνω στο Σταυρό για να μην καταστρατηγήσει την ελευθερία κανενός, πάντα θα προσκαλεί και θα παρακαλεί τον άνθρωπο κάθε εποχής, κάθε φυλής και έθνους, να ανταποκριθεί στη θυσία Του, και θα επαναλαμβάνει συνεχώς τα φοβερά και σωτήρια λόγια Του: « Λάβετε, φάγετε, αυτό είναι το σώμα μου, πιείτε όλοι, αυτό είναι το αίμα μου» (Ματθ. 26, 26-27). Εσείς να φάτε, εσείς να χορτάσετε, εσείς να πιείτε, εσείς να ξεδιψάσετε από την έρημο των παθών και της αμαρτίας, εσείς να ζήσετε αιώνια.

Όσο ο άνθρωπος του σήμερα δεν ανταποκρίνεται σ’ αυτό το κάλεσμα θα γεύεται τα ξυλοκέρατα των παθών και της αμαρτίας, τα οποία είναι η οσμή και η γεύση του θανάτου, της απελπισίας και της κόλασης.

Ο Χριστός όμως περιμένει σαν τον πατέρα του ασώτου (εξάλλου ο ίδιος είναι ο Πατέρας του ασώτου) την επιστροφή του κάθε ανθρώπου, να τον παραλάβει, να τον σφίξει στην αγκαλιά του, να σφάξει το μοσχάρι το σιτευτό και να ξεκινήσει το μεγάλο πανηγύρι. Αυτό είναι το πανηγύρι της Θείας Ευχαριστίας, της συνάντησης, της ένωσης με το Χριστό. Γιατί το μοσχάρι είναι ο Ίδιος.

Αυτός είναι και το εσφαγμένο αρνίο, που θυσιάζεται και προσφέρεται για να ταΐσει και να ζήσει κάθε άνθρωπο όλης της ανθρωπότητας, όλων των χρόνων και όλων των γενεών. Να φάει την πιο ευεργετική, την πιο «χορταστική» τροφή, την τρυφή και την απόλαυση του αιωνίου Παραδείσου. Όποιος τρώει αληθινά από αυτήν την τροφή, το αναστημένο, το αιώνιο και αθάνατο Σώμα του Χριστού χορταίνει αιώνια. Και όποιος πίνει από το αυτό το ποτό του Χριστού, το αναστημένο αίμα Του δε διψά ποτέ, αλλά θα δροσίζεται και θα χαίρεται αιώνια.

　

　

　

　

8. Η προσωπικότητα στην ώριμη ηλικία.

Η ώριμη ηλικία ή η Τρίτη ηλικία, όπως λέγεται, είναι η ηλικία του θερισμού. Η προσωπικότητα σ’ αυτήν την ηλικία θερίζει τους καρπούς των κόπων της. Και θερίζει ότι έσπειρε. Αν έσπειρε αρετές, αν εργάσθηκε τις αρετές, θα θερίσει εσωτερική αγαλλίαση και χαρά. « Αυτόν που υπηρετεί το καλό, τον περιμένει τιμή και δόξα» (Ρωμ. 2, 10) λέγει ο Απόστολος Παύλος.

Ενώ αν έσπειρε πάθη και υπηρέτησε τα πάθη, θα θερίσει θλίψη και απελπισία. « Θλίψη και στενοχώρια περιμένει κάθε έναν που υπηρετεί το κακό» (Ρωμ. 2, 8) τονίζει πάλι ο Απόστολος των εθνών.

Μια σοφή λαϊκή παροιμία λέγει: «Είδες γέροντα σοφό και συνετό; Ήταν από τα νιάτα του. Είδες γέροντα πονηρό και ιδιότροπο; Ήταν από τα νιάτα του».

Ο Άγιος Νεκτάριος επισημαίνει: « Αγωνισθείτε να κατακτήσετε τις αρετές, όσο ακόμη είστε νέοι και δυνατοί, γιατί αν γεράσετε και πέσουν οι δυνάμεις σας και να θέλετε δε θα μπορείτε.

Υπάρχει μια κακή νοοτροπία σε πολλούς νέους ανθρώπους, οι οποίοι λέγουν:» Τώρα είμαστε νέοι. Να γλεντήσουμε, να διασκεδάσουμε, να απολαύσουμε τις ηδονές της ζωής και όταν γεράσουμε ασχολούμαστε με τη ψυχή μας, τότε θα μετανοήσουμε, τότε θα πάμε στην Εκκλησία, τότε θα ασχοληθούμε με τα πράγματα του Θεού».

Αυτό όμως είναι μέγιστη παγίδα και διαβολική συμβουλή.

Γιατί αν δεν αρχίσεις την πνευματική πορεία όσο είσαι νέος, από παιδί, τότε δε θα έχεις προκοπή στη ζωή σου.

Ρώτησε ένας πατέρας, ένα σοφό γέροντα, πότε να αρχίσει να μιλάει για το Χριστό στο παιδί του. Πόσο χρονών είναι το παιδί σου;, του λέγει ο γέροντας. Τρία, του απαντά ο πατέρας. Πρόσεξε, του λέει ο γέροντας, μήπως είναι αργά. Αυτό σημαίνει ότι η πνευματική πορεία ξεκινάει από την πρώιμη παιδική ηλικία. Όταν περάσουν τα χρόνια παγιώνεται μια πνευματική κατάσταση μέσα στην προσωπικότητα του ανθρώπου και δεν αλλάζει εύκολα.

Είναι αυτό που λέγουν οι ειδικοί, ότι σε ηλικία δύο χρονών έχει δημιουργηθεί το 50% της προσωπικότητας του ανθρώπου.

Η ώριμη ηλικία είναι η ηλικία της εμπειρίας, της συσσωρευμένης γνώσης και σοφίας. Η προσωπικότητα έχει περάσει μέσα από τις φουρτούνες και τις τρικυμίες της ζωής, έχει δώσει μάχες με τα κύματα, τις δυσκολίες, τα εμπόδια και τους πειρασμούς και με τη χάρη και τη βοήθεια του Χριστού δεν καταποντίσθηκε, δε ναυάγησε, δεν απελπίσθηκε.

Και τώρα ξεκινάει μια νέα πορεία, μια πορεία προς την απέναντι όχθη, στην άλλη ζωή, όπως λέγεται. Μέχρι να πάρει την τελική μορφή της, η οποία σύμφωνα με την υπόσχεση του Χριστού θα ολοκληρωθεί κατά τη Δευτέρα Του Παρουσία. Εκεί θα αποδοθεί η αληθινή τιμή, η αληθινή δόξα, το στεφάνι του αγωνιστή, εφόσον βέβαια τηρήθηκαν οι κανόνες του παιχνιδιού. Διότι λέγει ο Απόστολος Παύλος ότι στεφανώνεται αυτός που αγωνίσθηκε νόμιμα.

Όπως ο ίδιος περιμένει από τον Κύριο «Αγωνίσθηκα, λέγει, τον καλό αγώνα, έτρεξα το δρόμο μέχρι το τέλος, φύλαξα την πίστη, τώρα πια με περιμένει το στεφάνι της δικαιοσύνης, που μ’ αυτό θα με ανταμείψει ο Κύριος εκείνη την ημέρα, ο δίκαιος Κριτής και όχι μόνο εμένα, αλλά όλους εκείνους που περιμένουν με αγάπη τον ερχομό Του «(Β’ Τιμοθ. 4, 7-8).

Αυτή η γνώση και η εμπειρία, γίνεται πρόταση ζωής για τους νέους, τα παιδιά.

Η παρουσία και η προσφορά του παππού και της γιαγιάς είναι πολύτιμη βοήθεια για να χτίσουν τη δική τους καλή προσωπικότητα και είναι πολύτιμος θησαυρός.

Όταν αυτή η γνώση και η πείρα είναι καρπός πνευματικού αγώνα, όταν το καλό και η αρετή κατακτήθηκαν με κόπο και ιδρώτα, με προσευχή και άσκηση, τότε συγκεντρώνεται πνευματικός πολύτιμος θησαυρός, πνευματική κληρονομιά, με την οποία οι ώριμοι άνθρωποι κληροδοτούν και προικίζουν τα παιδιά τους και τα παιδιά των παιδιών τους.

Αυτό είναι το νόημα της αληθινής παράδοσης, όταν η μία γενιά παραδίδει στην άλλη τον πνευματικό πλούτο των αρετών και της Ορθόδοξης Πνευματικότητας. Και είναι ότι πιο καλό, η πιο καλύτερη προοπτική της ζωής.

Όλη αυτή η γνώση, η σοφία και η εμπειρία της αληθινής ζωής είναι κατατηθεμένη μέσα στο ταμείο που λέγεται Εκκλησία του Χριστού. Εκεί είναι η διδασκαλία και του έργο του Σταυρωθέντος και Αναστάντος Χριστού, η διδασκαλία και η εμπειρία των Προφητών, των Αποστόλων, των Πατέρων, των Μαρτύρων, των Οσίων Ασκητών και των Δικαίων.

Η Εκκλησία του Χριστού με όλη αυτήν την πείρα των είκοσι (20) αιώνων, έχει την πιο ολοκληρωμένη πρόταση ζωής, γιατί έχει μέσα της όχι μόνο την πείρα των αγίων και σοφών ανθρώπων, αλλά τη σοφία και τη ζωή του ίδιου του Θεού, δηλαδή του Χριστού.

Η Εκκλησία του Χριστού με την τέλεια και ολοκληρωμένη πρόταση ζωής, μπορεί να γίνει ο πλέον απλανής οδηγός για τον άνθρωπο που αναζητά την Αλήθεια και το νόημα της ζωής.

Όποιος προστρέχει κοντά της βρίσκει απαντήσεις σ’ όλα τα ερωτήματά του, σ’ όλα τα προβλήματά του και αυτές οι απαντήσεις είναι πολύτιμη πνευματική τροφή, η οποία στηρίζει, τρέφει και ξεκουράζει κάθε κουρασμένο, βασανισμένο και πονεμένο άνθρωπο.

Δυστυχώς ο άνθρωπος της εποχής μας παγιδεύτηκε και επηρεάσθηκε από τις σειρήνες των μέσων πληροφόρησης, κυρίως μέσα από την τηλεόραση, τα οποία υποσκάπτουν με δόλιο, θα λέγαμε, τρόπο, όλο το έργο της Εκκλησίας του Χριστού, με αποτέλεσμα ο σημερινός άνθρωπος, μικρός και μεγάλος, να ζει μέσα σε μια φοβερή σύγχυση.

Όλο αυτό το αρρωστημένο πνεύμα της σημερινής κοινωνικής πρακτικής, επηρεάζει και αλλοτριώνει τον άνθρωπο όλων των ηλικιών, τους νέους αλλά και τους γέροντες. Δάσκαλοι και οδηγοί δεν είναι πλέον οι έντιμοι, οι σοφοί και συνετοί, αλλά εκείνοι που καταστρώνουν τα προγράμματα της τηλεόρασης και του υπολογιστή.

Εκείνοι κατευθύνουν τις προσωπικότητες όλων των ανθρώπων του κόσμου. Αυτό είναι το πνεύμα της νέας εποχής, της παγκοσμιοποίησης, το οποίο δυστυχώς έδειξε κακά δείγματα γραφής. Μοιάζει μ’ έναν οδοστρωτήρα που γκρεμίζει και ισοπεδώνει τα πάντα στο πέρασμά του. Και κατευθύνει τον άνθρωπο μικρό και μεγάλο όχι στο καλό και στην αρετή, αλλά στα πάθη και στον αντίχριστο.

Αυτό το πνεύμα της σύγχυσης, οδηγεί τον ώριμο στην ηλικία άνθρωπο στη θλίψη και στην απόγνωση.

Και ενώ ο Χριστός ήλθε στον κόσμο κι έδωσε την αναστάσιμη ελπίδα και τη δυναμική της αναγέννησης όπως πολύ ωραία τονίζει ο Απόστολος Παύλος: « αν και ο έξω άνθρωπος, δηλ. το σώμα, φθείρεται, ο εσωτερικός άνθρωπος, δηλ. το πνεύμα, ανανεώνεται μέρα με τη μέρα» (Β’ Κορινθ. 4, 16).

Το πνεύμα του κόσμου τον αποσυντονίζει και τον οδηγεί στην απελπισία και στον πνευματικό θάνατο.

Όμως το αισιόδοξο μήνυμα της ζωής δεν είναι αυτό που εισπράττει η προσωπικότητα από το αρρωστημένο αυτό κοσμικό πνεύμα της σημερινής κοινωνικής πρακτικής, αλλά η ελπίδα και η προοπτική που δίνει Εκείνος που ήλθε και ανακαίνισε την πεσμένη αμαρτωλή ανθρώπινη φύση. Ο πρωτότοκος αδελφός μας, ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος ανάστησε την ανθρώπινη φθαρτή και θνητή φύση και ο οποίος μας εξασφαλίζει όχι μόνο την πρόσκαιρη, φθαρτή και θνητή ζωή μας, αλλά και την αιώνια αποκατάστασή μας. Εκεί, κοντά στον Αναστημένο Χριστό, η προσωπικότητα μπαίνει σε μια γιορτή, σ’ ένα αιώνιο πανηγύρι.

Ένας σύγχρονος γέροντας λέγει: « Η ψυχή του ανθρώπου, βιώνει μακριά από το Χριστό μια συνεχή τραγωδία και όσο ο άνθρωπος ζει σε τούτη τη ζωή και πολύ περισσότερο όταν η ψυχή αποχωρίζεται από το σώμα. Γιατί όσο είναι με το σώμα «παρηγορείται» κάπως από τις ηδονές του σώματος και την παρουσία άλλων ανθρώπων».

Επειδή όμως δεν είναι πλασμένη για τις υλικές ηδονές, γι’ αυτό δε βρίσκει αληθινή ανάπαυση και χαρά σε αυτές.

Πολύ περισσότερο όταν φύγει από το σώμα, τότε δεν έχει ούτε αυτές τις ψευτοπαρηγοριές και βιώνει μια συνεχή τραγωδία.

Εκείνο όμως που χαροποιεί τη ψυχή και σε τούτη τη ζωή και πολύ περισσότερο στην άλλη είναι η παρουσία και η σχέση της με τον ερωμένο της, το Χριστό. Εκείνος της δίνει, όχι μόνο πρόσκαιρη χαρά και αγαλλίαση και ανάπαυση, αλλά μόνιμη, σταθερή χαρά και ευτυχία.

Η προσωπικότητα του ανθρώπου είναι πλασμένη από το Δημιουργό της να ζει να αισθάνεται, να χαίρεται, να αναπαύεται, να νοιώθει ολοκληρωμένη μόνο σε σχέση με τον αιώνιο φίλο και αδελφό της, τον Αναστημένο Χριστό, που γι’ αυτήν σταυρώθηκε και αναστήθηκε.

Εκεί βρίσκει την πλήρη καταξίωσή της, τη χαρά της και κανένας δε μπορεί να της αφαιρέσει αυτή τη χαρά. Αυτή είναι η χαρά και η τρυφή του Παραδείσου.

Ο Παράδεισος είναι το μέγιστο δώρο του Χριστού σε όλους όσους Τον ποθούν, Τον επιθυμούν, Τον αγαπούν και Τον αναζητούν αληθινά.

　

　

　

　

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Η πορεία της προσωπικότητας του ανθρώπου πριν και μετά την πτώση στην αμαρτία είναι πορεία μέσα από τις αρετές, πορεία πνευματικής εξέλιξης, πορεία αγιότητας, πορεία συνάντησης και ένωσης με το Χριστό.

Η διαφορά όμως πριν από την πτώση και μετά από αυτήν είναι τεράστια.

Πριν από την πτώση όλο το πλαίσιο και το εσωτερικό και το εξωτερικό ήταν πολύ ευνοϊκό, πολύ θετικό για τον άνθρωπο. Τα χαρίσματα που του έδωσε ο Θεός ήταν σε απόλυτη αρμονία μέσα του και δεν υπήρχαν καθόλου εσωτερικές συγκρούσεις.

Ο άνθρωπος, λέγουν οι Άγιοι Πατέρες, μέσα στον Παράδεισο διέθετε μέγιστη σοφία, πολύ μεγάλη δύναμη και εξουσία και απέραντη ελευθερία.

Η επικοινωνία με το πρόσωπο του Θεού ήταν άμεση, συνομιλούσε με το Θεό μέσα από την προσευχή, οποιαδήποτε ώρα και στιγμή, αμέσως όπως οι μεγάλοι Προφήτες και οι μεγάλοι Άγιοι και ακόμη καλύτερα.

Η επικοινωνία του ενός με τον άλλον ήταν άριστη.

Όταν ο Αδάμ είδε μέσα στον Παράδεισο τη γυναίκα του, την Εύα, την αγάπησε τόσο πολύ, την ένοιωσε τόσο πολύ κοντά του, ώστε είπε: « Αυτή είναι κόκαλο από το κόκαλά μου και σάρκα από τη σάρκα μου… και οι δύο δε θα είναι πλέον δύο, αλλά σάρκα μία» (Γεν. β’ 23).

Η σχέση του με τα ζώα ήταν πολύ καλή. Τα ζώα έδειξαν με εντολή του Θεού υπακοή και υποταγή. Τον ανεγνώρισαν για Κύριό τους. Γι’ αυτό ο Θεός κάλεσε τον Αδάμ να δώσει όνομα στα ζώα (Γεν. β, 19). Αυτό σημαίνει ότι θα είχε απόλυτη εξουσία πάνω τους.

Η φύση όλη ήταν υποταγμένη σύμφωνα με την εντολή του Θεού στον άνθρωπο και ο άνθρωπος θα ήταν ο Βασιλιάς της Κτίσεως.

Μετά την πτώση το πλαίσιο μέσα του και γύρω του έγινε αρνητικό, εχθρικό.

Μέσα του χάθηκε η αρμονία και η ισορροπία των ψυχικών δυνάμεων και άρχισαν οι εσωτερικές συγκρούσεις.

Το στοιχείο που μπήκε μέσα του κι έφερε τεράστια σύγχυση κι αναστάτωση ήταν και δυστυχώς εξακολουθεί να είναι ο εγωισμός.

Ο εγωισμός είναι το εωσφορικό στοιχείο, το οποίο πέρασε μέσα στην ανθρώπινη φύση. Και ο άνθρωπος από χαριτωμένος και αγαθός που πλάσθηκε από το Θεό, απέκτησε την αλαζονική ψυχολογία του διαβόλου, η οποία και έγινε πλέον η δεύτερη εμπαθής, εγωιστική και αμαρτωλή συμπεριφορά του.

Ο διάβολος από εγωισμό έχασε την κοινωνία αγάπης με το Θεό και από άγγελος του Κυρίου, έγινε διάβολος, αντίπαλος του Θεού, ο οποίος αντιστρατεύεται το θέλημά Του.

Αυτή τη συμπεριφορά προσπάθησε και κατάφερε με δόλο να την μεταδώσει και στον άνθρωπο και από φθόνο για τον άνθρωπο, το πιο χαριτωμένο, το τελειότερο δημιούργημα του Θεού τον οδήγησε στην αμαρτία.

Το πάθος αυτό του φθόνου, το οποίο είναι πληγωμένος εγωισμός, είναι το πρώτο πάθος στη ζωή του ανθρώπου και το πιο δύσκολο, να θεραπευθεί.

Από φθόνο ο Καϊν σκότωσε τον Άβελ, από φθόνο οι Ιουδαίοι σταύρωσαν τον αθώο Χριστό, από φθόνο ο Ηρώδης έσφαξε τα αθώα νήπια, από φθόνο έγιναν τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία.

Αλλά και το εξωτερικό πλαίσιο έγινε αρνητικό, εχθρικό.

Η γη που δέχθηκε τον άνθρωπο σα βελούδινο χαλί, γεμάτη από τις ομορφιές της φύσεως, γέμισε «τριβόλια και αγκάθια» (Γεν. γ, 18).

Η εργασία των αρετών από ευχάριστη ποιητική ενασχόληση, έγινε δουλεία. Όλα τα στοιχεία της φύσεως εξεγέρθηκαν εναντίον του.

Και τώρα καλείται να ξεπεράσει όλα αυτά τα εμπόδια πρώτα-πρώτα τη δαιμονική έπαρση, τον εωσφορικό εγωισμό, το ναρκισσισμό, που έγινε η δεύτερη φύση του και να αποκτήσει ταπείνωση.

Σκοπός της πνευματικής ζωής, λέγουν οι άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας, είναι η απόκτηση της ταπείνωσης.

Η πορεία, όμως, για την απόκτηση της αληθινής ταπείνωσης περνάει μέσα από πολλά στάδια.

Σ’ αυτήν την πορεία χρειάζεται και η δική του προσπάθεια, αλλά και η βοήθεια των άλλων και κυρίως της οικογένειάς του.

Το οικογενειακό περιβάλλον είναι στη θέση του παραδείσου, που δημιούργησε ο Θεός για να κατοικήσει ο πρώτος άνθρωπος, είναι ο εγκόσμιος Παράδεισος.

Εκεί οι γονείς είναι οι κύριοι υπεύθυνοι για να δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα των αρετών, το θερμοκήπιο της στοργής και της αγάπης. Ο ρόλος τους είναι από σημαντικός έως καθοριστικότατος, για να λειτουργήσει το πρώτο καλό στοιχείο μέσα στην προσωπικότητα του παιδιού, που είναι το βίωμα, το οποίο πρέπει να είναι καλό, θετικό. Γιατί αν είναι αρνητικό, αρχίζει η αποσυντόνιση της προσωπικότητας του νέου ανθρώπου από πολύ νωρίς, μερικές φορές από την πρώιμη εμβρυακή και παιδική ηλικία και τα πράγματα στη ζωή του δυσκολεύουν πολύ.

Έπειτα είναι ανάγκη να κάνει καλή χρήση της ελευθερίας του και να επιλέξει το δρόμο των αρετών.

Αυτό το τεράστιο κεφάλαιο στη ζωή του ανθρώπου, δυστυχώς, πολύ λίγες φορές λειτουργεί θετικά. Οι πολλοί άνθρωποι, συνήθως κάνουμε κακή χρήση της ελευθερίας. Έτσι και να υπάρχουν πολλές φορές καλά βιώματα σπαταλούνται πολύ γρήγορα στο βωμό της καλοπέρασης, της ιδιοτέλειας της ναρκισσιστικής απόλαυσης των υλικών αγαθών και των ηδονών της ζωής, με αποτέλεσμα η προσωπικότητα να οδηγείται στην αποσύνθεση και στον εκφυλισμό.

Το μόνο κεφάλαιο που μένει ακέραιο και ανόθευτο είναι το μέγιστο κεφάλαιο που λέγεται Χριστός.

Ο Χριστός κρατάει στον εαυτό του ολόκληρη την προσωπικότητά μας, ακόμη κι αν εμείς την κατακερματίσουμε και τη διαλύσουμε. Εκείνος αναλαμβάνει αντί για μας να τη φυλάξει ακέραιη και υγιή, αναλαμβάνει το μέγιστο έργο να παραλάβει την αποσυντονισμένη προσωπικότητά μας και να τη συντονίσει, να την εξαγνίσει, να την ανακαινίσει, να την αναστήσει, να τη μεταμορφώσει και να μας την παραδώσει πάλι ολόκληρη, σώα και αβλαβή.

Αυτή είναι η σωτηρία. Σωτηρία σημαίνει το ναυαγισμένο πλοίο, η διαλυμένη προσωπικότητά μας, να γίνει ολόκληρο και ακέραιο, να ανακαινισθεί με εντελώς καινούρια στοιχεία, χωρίς την παραμικρή βλάβη, χωρίς την παραμικρή ρωγμή, με νέα υλικά, τα οποία είναι τόσο ανθεκτικά, ώστε είναι αθάνατα.

Από μας χρειάζεται αποδοχή όλων όσων έκανε και κάνει ο Χριστός για μας. Χρειάζεται τη δική μας μετάνοια, να αφήσουμε το δικό μας χαλασμένο εγωιστικό και παθολογικό θέλημα και να παραδοθούμε στο θέλημα του Θεού, στα χέρια του χριστού.

Όσο εμείς κρατάμε εγωιστικά και παθολογικά στοιχεία για τον εαυτό μας, επειδή μας αρέσει η εικόνα του ναρκισσιστικού εαυτού μας, τόσο δεν προχωράει η διόρθωση, η ανακαίνιση και η μεταμόρφωση.

Είναι απολύτως ανάγκη να τα αφήσουμε όλα και να παραδοθούμε στο Χριστό, χωρίς καμιά δικαιολογία και να μην κρατήσουμε τίποτα για τον εαυτό μας, ούτε αυτό που νομίζουμε ότι είναι καλό πάνω μας. Και να πούμε στον Κύριο: «Κύριε, είμαι βουτηγμένος μέσα στην αμαρτία, από τα νύχια των ποδιών μου μέχρι τις τρίχες της κεφαλής, δεν έχω κανένα καλό που να προέρχεται από τον εαυτό μου, ζητάω το άπειρο και μέγα έλεός Σου, ελέησον με τον αμαρτωλό».

Αν μ’ αυτό το πνεύμα καταθέσουμε τον εαυτό μας στο Χριστό και στην Εκκλησία Του, τότε η ανακαίνιση θα γίνει σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Δε γευόμαστε και δε νοιώθουμε αυτή τη μεγάλη χαρά και καλή αλλοίωση μέσα μας, γιατί δεν αφήνουμε όλο το εγωιστικό θέλημά μας, αλλά μόνο ένα μέρος, όποτε τα καινούρια στοιχεία που μας δίνει ο Χριστός μπολιάζονται στο δικό μας σάπιο ρούχο, δηλ. στο εγωιστικό μας θέλημα και το αποτέλεσμα είναι αρνητικό, μια κοροϊδία.

Δυστυχώς, τις πιο πολλές φορές που προσερχόμαστε στο χριστό και στην Εκκλησία Του, για να ζητήσουμε το έλεός Του, να κοινωνήσουμε το αθάνατο Σώμα και Αίμα Του, εμπαίζουμε και το Χριστό και τον πραγματικό εαυτό μας και γινόμαστε περίγελοι του διαβόλου.

Χρειάζεται αληθινή και ολοκληρωμένη προσπάθεια για να έλθει το καλό αποτέλεσμα, να γίνει πραγματικότητα η ένωση με το Χριστό, που αυτός είναι ο τελικός στόχος και ο σκοπός για τον οποίο έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο.

　

Άλλα βιβλία του π. Γεωργίου Κουρκουβάτη:

1.) Η Πρόνοια του Θεού

2.) Απο τη Σκύλλα στη Χάρυβδη

3.) Είσαι Χριστιανός Ορθόδοξος;

4.) Οικογένεια (Ο εν ημίν παράδεισος ή κόλαση)

5.) Θεία Κοινωνία (Η αγνοημένη Θεϊκή τροφή)

6.) Για μια ψυχική και πνευματική ωριμότητα κι ευτυχία

Νέα Αγχίαλος 2010